OD a. (esk. türkç, söze.), Esk.
1. Ateş: "Od düştüğü yeri yakar i Değme dalda gül mü biter" (Karacaoğian, XVII, yy.).
2. Yakıcı bir aşk, yoğun bir üzüntü: "Deli gönül kartı dağları aştı / Hicr odıyla dertli sinemiz pişti" (Kul Mehmet, XVI. yy ).
3. Od yok ocak yok, çok yok 8ul, evi barkı yok anlamında kullanılır. || Oda yanmak, ateşte yanmak, aşk ateşıy le yanmak.
—Taşoc. Od taşı, kolay işlenebilir, yeşil, volkanik tüf. (Eskiden bazı büyük yapıların temel ve beden duvarlarında, kapı ve pencere sövelerinde kullanılmıştır.)
OD a. (fr, ode). Ed.
1. Eski Yunanlılar'da konusuna göre biçimi değişen ve ezgiyle söylenen lirik şiir.
2. ölçü ve dizelerinin sayısı bakımından kendi aralarında benzer kıtalara bölünen, gerek önemli olayları ya da ulu kişileri (kahramanlık odu) yüceltmeye, gerek daha içten duyguları dile getirmeye (Anakreon tarzı od) yönelik lirik şiir
—Müz. Bestelenmiş her tür şiire Batı'da verilen ad. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Rönesans döneminde, şiirle müziğin kaynaşmasına önem veren hümanizma hareketinin etkisiyle besteciler, antikçağ ölçülerine uygun bir ritim üzerine od tarzında çoksesli şarkılar yazdılar. Öte yandan, okullarda ve üniversitelerde üzerinde çalışılan latin odu, alman koralinin heceye dayalı üslubunu doğurdu.
XVII. ve XVIII. yy.'da müzikal od, genellikle anthem, oratoryo, kantat ve konsertan motet gibi türlerle kaynaştı. Bir şenliği, bir yıldönümünü kutlamak gibi amaçlarla ısmarlanan bir yapıta dönüştü (kraliçe Mary'nin onuruna Come, ye sons of art, away; Purcell'ın Azize Cecilia için od'u; Hândel'in Kraliçe Anne'in yaşgunü için od'u ve Azize Cecilia için od'u; F. A. Philidor'un Horatius'un şiiri üzerine latin odu Carmen saeculare ve İngiliz odu adlı yapıtlan; Gluck'un Klopstocks Öden'i ve Odeanden Tod'u). Fransız devrimi, yurtseverlik duygularını kabartan odlar bestelenmesine neden oldu (bunların bazıları tumturaklı bir üslupla yazılmıştır). Sonraları tür, daha içe dönük bir nitelik kazandı (Chabrler'in Müziğe od'u). XX. yy.'da, az sayıda od bestelendi; bununla birlikte bu tür, Schönberg gibi bir besteciyi kendisine çekti (Byron'ın şiiri üzerine Napolöon'a od, 1942).
Kaynak: Büyük Larousse
|
