Bir finans terimi olan Sukuk, özü itibariyle İslami esaslara dayanan ve faiz masrafı yüklemeyi yasaklayan menkul kıymetlerdir.

Sukuk, Arapça "Sak" kökünden gelmektedir. Sak, kelime anlamı olarak "sertifika veya vesika" anlamlarını içinde barındırmaktadır.

Bu çerçevede "finansal sertifika" anlamına gelen ve çok çeşitli çalışmalarda tahvilin İslami muadili olarak tanımlanarak "İslam tahvili" adını alan sukuk, faizsiz olması özelliği ile İslami esaslara uygun bir menkul kıymet olarak kabul edilmektedir.

Körfez ülkelerinde yaygın olan Sukuk, SPK tarafından "Kira Sertifikaları" olarak 2010 da onaylanmış olup yatırım, üretim, işletme, satış, hizmet, kira geliri olan/olacak arsa, tesis, fabrika, kuruluş, AVM, İş merkezi, mağaza, toplu konut, otel, hastane, tersane, maden yatakları ve benzeri varlıklar karşılığı hazırlanmaktadır.

SUKUK PİYASASI
Dünyada sukuk piyasasının en hacimli olduğu ülke Malezya'dır. Malezya'nın diğer Müslüman ülkeler takip etmektedir. Son dönemde sadece Müslüman ülkeler değil, Londra gibi finansal merkezlerde de sukuk ihraçları gerçekleştirilmektedir.

SUKUK ÖZELLİKLERİ

• Sabit veya değişken getirilidir.
• Dayanak bir varlığı vardır.
• Bölünmez hisseli eşit değerli sertifikalardır.
• Dayanak varlık Varlık Kiralama Şirketi'ne devredilir.
• İkincil piyasada işlem görür.
• Organize piyasalarda kote edilebilir ve kredi derecelendirme kuruluşları tarafından derecelendirilebilirler.
• Faizsiz bono olarak da isimlendirilirler.

SUKUK ÇEŞİTLERİ
1- Mudaraba Sukuku

Hissesinde eşit değerli mülkiyeti temsil eden, alıcısının isminin kaydedildiği ve getirinin pay oranına göre dağıtıldığı türüdür.

2- Muşaraka Sukuku

Mülkiyeti temsil eden bir çeşit yatırım sukukudur. Mevcut projenin finansmanına katkıda bulunmak veya yeni bir proje hayata geçirmek için ihraç edilir.

3- İcara Sukuk

Leasing işleminin İslami kurallara uyarlanmış halidir. İcara, geleneksel anlamdaki bankacılık sisteminin finansal kiralama faaliyetlerine benzemekte olup, doğrudan satış yerine, kiralama süresi sonunda mülkiyetin alıcıya geçmesidir.

4- Murabaha Sukuk

Murabaha esas itibariyle peşin mal alıp vadeli satmak suretiyle finansman kullandırma yoludur. Murabahada İslami banka, müşterinin istemiş olduğu malı satın almakta ve satın alma fiyatına birtakım maliyetleri ve karı ekleyerek müşteriye satıp teslim etmektedir.

5- Selem Sukuk

Selem, ödemenin nakit olarak sözleşme anında yapıldığı, ancak satın alınan varlığın teslimatının önceden belirlenmiş tarihe kadar ertelendiği bir alım-satım işlemidir. Burada finans kurumu ileri vadede belli bir tarihte teslimatı yapılacak belli miktardaki malın bedelinin tamamını peşinen ödemekte ve riskini bertaraf etmek amacıyla bu pozisyona paralel selem sözleşmesine girmektedir.

6- Karz-ı Hasen

İslami kuralların yapılmasına izin verdiği tek borç verme işlemi faizsiz borç demek olan karz-ı hasendir. Karz-ı hasen daha çok yoksullara temel gereksinimlerini karşılamak için verilmekte olup, bu nedenle boyutları küçük ve etkisi sınırlıdır.

7- Tekafül

İslami sigortacılık yöntemi, geçmişi İslam peygamberi Muhammed döneminde oluşan uygulamalara dayanmaktadır. Tekafül, modern dünyadaki sigorta uygulamasının İslam dünyasındaki karşılığı sayılabilir. Paylaşılmış sorumluluk veya paylaşılmış garanti prensibine dayanmakta olup, klasik sigortacılıktaki belirsizlik kavramı bulunmamaktadır.