Osmanlı Devletindeki Kurumlar
715 yıl hüküm sürmüş olan Osmanlı Devleti'nde bir çok kurum vardı. Bu kurumlar sırasıyla;
Acemi Ocağı = l. Mahmut döneminde kurulmuş olan ordunun asker ihtiyaçlarını karşılamak için kurulmuş olan kurumdur.
Ahilik = Osmanlı döneminde halkın sanat, ticaret ekonomi gibi mesleki alanlarda yetiştirilmesi için olan kurumdur.
Akıncılar = Askeri teşkilatında ki, hafif süvari topluluklarına verilen isimlerdir.
Anadolu Eyaleti = Osmanlı devletindeki taşra teşkilatlarından biridir.
Asakir-i Mansure-i Muhammediye = Yeni çeri ocağının kaldırılmasıyla kurulan yeniçeri ocağının yaptığı işleri yapan kurumdur.
Asesler = Osmanlı Devletinde şehirlerde geceleri dolaşan güvenlik kuvveti
Aşiret Mektebi = Aşiret çocuklarının eğitimi için İstanbul'da açılan mektep.
Ayan Meclisi = Hükümdarı seçmek için kurulan meclistir.
Azaplar = Osmanlı devletindeki yaya askerlerdir.
Babıali = Son döneminde sadrazamlık makamına ve hükümete verilen ad.
Baltacılar = Son döneminde sadrazamlık makamına ve hükümete verilen ad.
Baruthane = Osmanlı ordusunun ve donanmasının ihtiyacı olan barutun üretildiği yerlere verilen ad
Bostancı Ocağı = Osmanlı sarayları ile saray çevresinin ve iskelelerin asayişinden sorumlu hizmetlilerin bağlı bulunduğu ocak.
Cebeci Ocağı = Osmanlı askerî teşkilâtında, silâhların tedariki, muhafazası ve sefer zamanında cepheye ***ürülmesiyle vazifeli kapıkulu ocağı
Cerrahhane-i Amire = Osmanlı Devletinde, orduda vazîfelendirilmek üzere, cerrah yetiştiren müessese.
Cuma Divanı = Osmanlı Devletinde, Cuma günleri olmak üzere, sadrazamın başkanlığında kurulan dîvân.
Çarşamba Divanı = Osmanlı Devletinde her çarşamba günü İstanbul'un meselelerini görüşmek üzere sadrâzamın başkanlığında toplanan dîvân.
Darülaceze = Kadin-erkek, yoksul, sakat ve kimsesiz çocuklari korumak için kurulan kurumdur.
Darülbedayi = Darülbedayi İstanbul Sehir Tiyatrosu'nun ilk sekli ve adi.
Darüleytam = Yetim ve öksüz kalan çocukları korumak amacıyla açılan yurtlar.
Darülfünun = Fen ilimleri evi, üniversite.
Darülhadis = Dârülhadîs Hadis ilminin öğretildiği medreselere verilen isim
Darülmuallimat = Osmanlı Devletinde ilk ve orta öğretim kız mekteplerine kadın öğretmen yetiştirmek için açılan okul.
Darülmuallimin = Rüştiyelere (ortaokul) erkek öğretmen yetiştirmek üzere açılan oku
Darüssaade Ağası = Kızlar ağası olarak da bilinen ve Osmanlı sarayında bütün enderûn ve harem ağalarının en büyüğüne verilen isim
Darüşşafaka = Dârüşşafaka İstanbul'da öksüz ve yetim çocukların eğitimini sağlamak maksadıyla açılan ilk parasız yatılı okul
Derbend Teşkilatı = Anadolu ve Rumeli'nin dağlık bölgelerindeki geçit ve yolları korumak ve yolcuların güvenliğini sağlamakla görevli teşkilât
Divan-ı Hümayun = Önemli devlet işlerinin görüşüldüğü ve karara bağlandığı yüksek merci.
Donanma-yı Hümayun = Osmanlı deniz kuvvetleri
Düyun-u Umumiye = Osmanlı dış borçlarının ve bunu idâre eden birimin adı.
Emniyet Teşkilatı = Devletin iç güvenliğini temin eden teşkilât.
Encümen-i Daniş = On dokuzuncu asrın ortalarında resmen kurulmuş olan ilk Türk Akademisi
Enderun = II. Murad zamanında kurulup, zamanla çeşitli değişikliklere uğramakla beraber Osmanlı Devleti'nin son zamanlarına kadar (1908) varlığını sürdüren bir saray okuludur
Eyalet = Çoğunlukla valilerce yönetilen ve yönetim bakımından bir tür bağımsızlığı olan büyük yönetim birimlerine denir.
Gelibolu Acemi Ocağı = Gelibolu Acemi Ocağı Gelibolu'da kurulan ilk acemi ocağına verilen ad.
Hamidiye Alayları = Doğu Anadolu ile Filistin ve diğer bölgelerin sosyal, siyâsî ve iktisâdî hayâtını düzenlemek için kurulan teşkilât.
Harem = Osmanlı sarayında, padişahın annesinin nezâretinde, sarayın hanım, çocuk ve hizmetçilerinin kaldığı bölüm
Hasoda = Enderûndaki altı koğuşun en îtibârlı ve en ehemmiyetli kısm
Hazine-i Hassa = Osmanlı padişahlarının şahsî gelir ve giderlerine âit işlere bakan teşkilât.
Humbaracı Ocağı = Orduda humbara yapan ve kullanan sınıfın bağlı bulunduğu ocaktır.
İdadi = Osmanlı Devleti eğitim sisteminde orta tahsili veren mektep
İhtisab = İslâm cemiyetinde iyilikleri emretmek ve kötülüklerden vazgeçirmek suretiyle, sosyal huzuru sağlamak için yapılan iş; Emr-i bil ma'rûf ve nehy-i anil münker.
İmaret = Hayir kurumlarindan biri.
Islahhane = Osmanlı Devletinde kurulan sanat okullarına verilen ad.
Islahiye Teşkilatı = Güney ve güneydoğudaki âsileri yola getirmek için kurulan özel askerî birlik
Kadı = İslam hukukunda yargıca verilen ad.
Kapıkulu Ocakları = Osmanlı Devleti'nin sürekli ordusunu oluşturan ve doğrudan padişaha bağlı olan yaya, atlı ve teknik sınıftan asker ocaklarına verilen addır.
Kapıkulu Süvarileri = Osmanlı Devletinde dâimî orduyu teşkil eden kapıkullarının süvâri kısmı
Kaptan-ı Derya = Osmanlı Devleti'nde donanma komutanına verilen isim.
Kaptanpaşa Eyaleti = Kaptanpaşa Eyaleti Osmanlı Devletinde kaptanpaşanın idâresine verilen eyâlet.
Kazasker = Kervansaray Kervanların ticâret yolları üzerindeki konak yerleri.
Kubbealtı = Kubbealtı Topkapı Sarayında başta Sadrazam olmak üzere Osmanlı devlet adamlarının toplanıp, devlet işlerini görüşerek karara bağladıkları yer.
Lağımcı Ocağı = Osmanlı Askeri Teşkilatı'nda yeniçerilerin içinde bir ocaktır.
Lonca = Lonca eskiden belirli bir şehirde oturan sanatkâr ve sanâyicilerin mensup oldukları meslekî teşkilat.
Mabeyn = Osmanlı saray ve konaklarında haremlik ve selamlık bölümlerini ayıran dâire. Arapçada "iki şeyin arası" mânâsındadır.
Maliye Nezareti = 1838'de kurulup cumhûriyete kadar devâm eden Osmanlı mâliye bakanlığı.
Matbah-ı Amire = Osmanlı Devletinde saray mutfağı.
Meclis-i Mebusan = Mebuslar Meclisi olarak da adlandırılır.
Meclis-i Vükela = Vekiller meclisi.
Mekteb-i Osmani = Askerî öğrenim gâyesiyle Avrupa'ya gönderilen talebeler için, Paris'te açılan Türk okulunun adı.
Miskinhane = Cüzzamlı hastaların halkla temâsına mâni olmak için yaptırılan özel binâlara verilen ad.
Mühendishane = Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun Osmanlı donanmasına deniz subayı yetiştirmek için kurulan okul.
Mülkiye = Siyasal Bilgiler Fakültesinin eski adı
Nişancı = Pâdişâh adına yazılacak fermanlara, beratlara, nâmelere, hükümdârın imzâsı demek olan tuğrayı çekmekle görevli memur.
Redif Teşkilatı = Osmanlı Devletinde ihtiyat askerine verilen ad
Reisülküttap = Doğrudan doğruya vezîriâzama bağlı yazı işleriyle meşgul kalemlerin ve buradaki kâtiplerin faaliyetine nezâret eden dâire reisi.
Rumeli Eyaleti = Osmanlı Devletinin Avrupa topraklarındaki en büyük idârî birimi
Sadaret Kethüdası = Sadrazamın yardımcısı demektir.
Sadrazam = Sadrazam, VEZİR-İ AZAM da denir.
Şehremini = Osmanlı Devletinde İstanbul'daki saray ve devlete âit binâların bakımı ve tâmiriyle uğraşan ve saraylara gerekli olan şeyleri satın alan kimse.
Sekbanlar = Yeniçeri Ocağının altmış beşinci ortası mensubuna verilen ad.
Şeyhülislam = Şeyh-ül İslam dinsel konularda en yüksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse anlamına gelir
Şirket-i Hayriye = Boğazdaki yolcu nakliyâtı için yurdumuzda kurulan ilk anonim şirket.
Solaklar = Yeniçeri cemâat ortalarından 60,61, 62, 63. ortalara verilen ad.
Teşrifatçılık = Osmanlı Devletinde çeşitli merâsimler esnâsında, protokol işlerinin görülmesi
Top Arabacıları Ocağı = Osmanlılarda kapıkulu ocaklarının yaya kısmından büyük topları cepheye taşımak için kurulan teşkilât.
Topçu Ocağı = Osmanlılarda kapıkulu ocaklarının yaya kısmından olup, top dökmek ve top kullanmakla vazifeli askerlerin mensup olduğu ocağa verilen ad.
Topkapı Sarayı = Dünyada günümüze gelebilmiş sarayların en eskisi ve genişi Topkapı Sarayıdır.
Tulumbacılar = Yangın çıkınca etrafa yayılmadan söndürmek ve mahsur kalanları kurtarmak için kurulan bir Osmanlı dönemi teşkilâtı
Türk Ocakları = Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet döneminde faaliyet gösteren Türk kültür dernekleri.
Vakıf = Kişiler veya kurumlarca kurulmuş, yasayla görev ve yetkileri belirlenen tüzel kişiliklere denir.
Vezir = Osmanlı döneminde padişah adına devlet işlerini yöneten en yüksek derecedeki görevliye verilen isimdi.
Zaptiye = Yurt içinde genel düzen ve güveni korumakla görevli askerî teşkilâta eskiden verilen ad.
|
