Panik Kavramı ve Mitolojide Tanrı Pan
Psikomitolojinin en önemli tanımlarından birinden bahsedeceğiz sizlere. Hepimizin mustarip olduğu bir kaygı anından; panik. Geçmişini, geleceğini kısacası her şeyinden bahsedeceğiz. Panik kelimesinin köklerine bir yolculuk yapmaya hazırsanız, başlayabiliriz.
Bir sınavdasınız. Size verilen süreyi çok da verimli kullanamadınız. Zaten uykusuz da kaldınız. Ama hep o son dakika arkadaş toplantıları yüzünden. Biraz daha iradeli olup sınav gününe kadar peyderpey notlarınızı kontrol etseydiniz en azından bildiğiniz soruların sayısı da artardı. Artık bunun için yapabileceğiniz hiçbir şey yok. Sınav bitmek üzere ve siz yirmi soruluk çok seçmeli sınavın sadece on tanesini çözebildiniz. Terlemeye başladınız, kalbiniz sanki göğsünüzden fırlayacak. Gözleriniz de kararıyor, tanıdık geldi mi bu hisler? İşte bu bir panik atağı ve siz de tüm semptomlarınızla paniğin sözlük anlamısınız. Peki, nereden geliyor bu panik sözcüğü?
Psikomitoloji terimini merak ettiyseniz öncelikle sizi o yazımıza alabiliriz dilerseniz. Çünkü bu ve bunun gibi birçok terim psikomitolojik olarak geçiyor. Mitolojiden beslenen psikolojide elbette çoğu terim de mitolojik yaratıklardan ya da kahramanlardan literatüre geçiyor. Panik kelimesi de mitolojide yarı keçi yarı insan yaratık olan Pan'dan geliyor. Panik latince panikos yani "Pan'dan gelen, Pan'a ait" anlamlarına geliyor. Pan mitolojide Teke Tanrısı olarak da geçiyor. İmgelem ve eylem açısından önemli bir yeri var. Önce gelin Pan'ın mitolojideki öyküsüne göz atalım.
Teke Tanrı Pan, Zeus ve Maia'nın oğulları, kurnazlık ve hızı temsil eden Tanrı Hermes'in çocuğudur. Arkadia'da doğduğu rivayet edilir. Annesinin kim olduğu bilinmez. Yarı keçi yarı insan olarak dünyaya gelmesinin sebebinin Hermes'in keçi kılığına girerek çiftleşmesi olduğu söylenir. Çok çirkin bir bebek olarak dünyaya gelen Pan, babası Hermes tarafından tavşan derisine saklanarak Olympos'a götürülür. Pan, çok sevimli ve aynı zamanda da eğlenceli bir çocuktur. Bu özelliği sayesinde herkesi güldürür. Tanrılar ona bütün anlamına gelen Pan ismini bu yüzden verirler. Pan, doğanın çobanı ve pastoral/rüstik (kırsal) anlamlara da geldiği için tarımın, çobanların ve kırların Tanrısı olarak da bilinir. Pan yalnızca bu özelliğiyle imgelem dünyasında kırlarla özdeşleştirilir. Ama Pan'ın birçok farklı alegorik kullanımı da vardır.
Pan mitolojide cinsel istekleri bitmek bilmeyen bir yaratığı da simgeler. Âşık olduğu her varlığı elde edinceye kadar ısrar ve hileye başvurur. Özellikle perilerin peşinden koşan Pan, onları zorla ilişkiye de zorlar. Periler Pan'dan kaçarlarken kendilerinden vazgeçme derecesine gelirler. Pan'la özdeşleşen bir diğer şey kullandığı flütüdür. Pan flüt olarak bildiğimiz çalgı, Peri Syrinx'in Pan'dan kaçarken Tanrılara yalvararak kendini sazlıklara çevirmesini istemesi sonucu ortaya çıkar. Syrinx'i elde edemeyen Pan, onun dönüştüğü sazlıkları keserek kendine bir armoni yaratır. Bu çıkardığı sesler insanları delirtebilme özelliğine de sahiptir. Pan, sürek avı gibi cinsellik peşinde koşarken yorulur. Öğle saatleri onun uyku saatidir. Çobanların kaval çalmaları ya da sürülerini otlatmaları bu yüzden yasaktır. Uykusundan uyandırılırsa öfkeden gözü dönen Pan, elindeki flütü Syrinx ile o kadar tiz bir ses çıkarır ki çobanlar nereden geldiğini anlayamadan delirme noktasına gelirler.
Antik Yunan kaynaklarında Pan, aniden ortaya çıkan, zorbalık yapan, insanları delirten bir imge haline gelir. Çirkinliğinden dolayı sevgiyi zorla elde etmeye çalışır. Bu sevgi de genelde şehvettir ve bundan öteye de geçemez. Pan tüm bu karakteristik özellikleri ile aynı zamanda obsesif kişiliği de temsil eder. Panik kelimesinin Pan ile özdeşleşmesi de bu karakteristik özelliklerin eylemsel dönüşümleridir. Bir anda ortaya çıkan, beklenmedik olan, hazırlıksız yakalanan her ne varsa panik durumuna karşılık gelir. Pan'ın insanları delirtici takıntılı davranışları da yine panik haliyle özdeştir. Pan, mitolojiye göre kötü özellikleri ile bilinmeyi reddeder. İletişim imkânsızdır. Panik, bu sebeple bir ilişki kopukluğu olarak da tanımlanabilir.
Pan'ın öyküsünde dikkatimizi çeken bir başka imge de sevgisizlik ve kabul görememedir. Psikanalistler panik öyküsü olan hastalarında da genellikle kabul görememe, özgüven eksikliği ve sevgisizlik gibi ögelerin birini ya da hepsini gözlemlerler. Bu daha çok hastalık olarak seyreden insanlarda görülür. Yaşadığımız "panik" halleri ise kendimize haksızlık ettiğimiz ve her surette mükemmeliyeti beklememizden kaynaklanabilir. Kendinizde ya da çevrenizde bunu hafif ataklar halinde gözlemliyorsanız daha ileri boyutlara geçmeden ve iletişimsizlik halini almadan bir uzmana danışmalısınız. Panik hali tüm bunlardan bağımsız bizim hayatta kalma dürtülerimizi de işaret eder. O yüzden her panik olumsuz bir panik değildir. Bunun temelini ve nasıl ortaya çıktığını bilmek, anlamak daha akıllıca olur. İşte bu yüzden sevgili okur, panik yok bilgi var! Bilginin ışığı bizimle olsun.
Hatice Köse Özcan
|
(99.23 KB , 1000x641 - Gösterim: %1$d 26 .)
Deli tarafıma denk gelmeyin, zira orada ben bile hükümsüzüm...
