MS 2. YY – MS 15. YY Felsefesi

Asrevya · 08 Eylül 2022, 00:41:53

MS 2. YY – MS 15. YY Felsefesi

Ortaya Çıkışı:

Bu dönem inanç ve aklın ele alındığı dönemdir. İslam medeniyetlerinde bilim adına pek çok gelişme yaşanmıştır. Bu dönemde inancın pekiştirilmesi için felsefeye yönelme olmuştur.

Önceki dönemdeki Platon'un ruhun ölümsüzlüğü, Epikuros'un dünyevi hazlardan uzak durma anlayışı, Aristoteles'in mantığı bu dönemde Tanrı'yı kanıtlamak için kullanılmıştır. Plotinos, yeni Platonculuk ile Tanrı ve ruh kavramları konusunda bu dönemi etkilemiştir.

HIRİSTİYAN FELSEFESİ

Hıristiyanlığı savunmak ve yaymak adına filozoflar ortaya çıkmıştır. Bilim dışlanmıştır.

Patristik dönem: Kilise babaları dönemidir. Akılla dini açıklamaya çalışmışlardır. (2.yy – 8.yy)

Skolastik dönem: Hıristiyanlıkta okullaşma başlamıştır. (8.yy – 15.yy)

Problemleri: Tanrı'nın varlığı, kötülük, Ruhun ölümsüzlüğü, tümeller

1)Tanrı kanıtlamaları:

a) Ontolojik kanıtlama: Tanrı, insanın içindedir. İyiliğin kaynağı, mükemmelliğin kaynağıdır. Yoktur derken bile var olması dile getirilmiş olur. (Anselmus)

b) Kozmolojik kanıtlama: Nedensellik. En yüksek özellikler zorunlu olarak ondadır. Kendisinden daha iyisi düşünülmeyecek olandır. (A. Thomas, Seneca)

c) Teleolojik kanıtlama: Akılsız canlılar kendileri için en iyiyi yapmaya çalışır. Buradaki akıl Tanrı'dır.

2)Kötülük problemi:

Kötülük, özgür irade için vardır. Hakikati içimizde bilmek için iman şarttır. (Augustinus)

Kötülüğün kaynağı insandır. İyi eksikliğinden kaynaklanır. (A. Thomas)

3)Tümeller tartışması:

a) Kavram realizmi: Tümeller ayrı bir varlık olarak Tanrı'nın zihnindedir.

b) Kavramcılık: Tümeller tek tek varlıkların içindedir.

c) Adcılık: Tümeller sadece soyut genellemelerdir.

İSLAM FELSEFESİ

Bu dönemde İslam coğrafyasında Yunancadan çeviriler yapılıyordu. Farklı kültürlerle etkileşim bilgi birikimini arttırdı. Batı felsefesini etkilemiştir.

Problemleri: Tanrı'nın varlığı, iradenin özgürlüğü, toplumsal yaşam, bilgi

1) Yaratıcının varlığını kanıtlama:

Eşari: İnsana olgunluk veren Tanrı'dır.

Kındi: Alem değişim içindedir. Bu da onun sonlu olduğunu gösterir. O zaman başlangıç da vardır. Düzen ve uyum sağlayıcı Tanrı'dır.

İbn-i Sina: Senin bir aklın varsa onun bir kaynağı olmalıdır. Zorunlu varlık, ezeli ve ebedidir. Mümkün varlık, sonludur. İlk akıl ikinci aklı yaratır.

İbn-i Rüşd: Her şey insana uygundur. Bu uygunluğu bir varlık yaratmıştır. Her şey yoktan yaratılmıştır.

2) İradenin özgürlüğü:

a) Cebriye: İnsan hiçbir şeye muktedir değildir. Her şeyi Tanrı'nın yazgısıyla yapar. Sorumlu değildir.

b) Mu'tezile: İnsan özgürdür. Seçimler yapar. Ödül ve ceza sistemi vardır.

c) Eş'ariyye: İnsan Tanrı'nın belirlediği davranışlarda özgürdür. Ama insan sorumludur.

d) Maturidi: İnsan özgürdür. Tanrı kural koyucudur. İnsan ihtimallerden birini seçer.

3) Toplumsal yaşam:

Farabi: Erdemli yönetim olmalıdır. Adalet önemlidir.

İbn-i Haldun: Devlet koruyucu olmalı, topluma karşı zulüm olmamalıdır. Kuruluş – yükselme – çöküş – yeni devlet.

4) Bilgi problemi:

Farabi: Zihindeki tasarım gerçekliğe uygunsa bilgi olur. Bilgi gerekçeli olmalıdır.

Gazali: Duyu ve akılla bilgiye ulaşılır. Sezgisel bilgi önemlidir.

Tabiyye: Bilgi duyularla kazanılır. Razi

Dehriyye: Gerçek olan maddedir.

Batıni: Kutsal metin harfleri gizemlidir.

İhvan-ı Safa: Bilim ve erdem önemlidir.

Meşşai: Mantık ve matematik önemlidir.

İşraki: Manevi sezgiyle aydınlanırız.

İnanç Akıl İlişkisi

Hıristiyanlık:

İnanç akıl ilişkisi inanç merkezlidir. Akıl inancı anlamak için vardır. İnanmak bilmekten önce gelir.

Patristik dönem: İnanç, aklın temellendirilmesi için kullanılmıştır.

Tertullianus: İnanç mantıkla açıklanamaz.

Augustinus: Anlamak için inanıyorum.

Skolastik dönem: Akıl, inancın temellendirilmesi için kullanılmıştır.

A. Thomas: İnanayım diye biliyorum.

Ockhamlı William: İnanç ve akıl ayrıdır. Birbirine müdahale etmez.

İslam:

İnsan akıl yoluyla inanır. Hakikat akılla bilinir. Davranışla olmayan anlama ve kavrama teorik akıl ile olur. Davranışla olan karar verme pratik akıl ile olur.

Mutezile: Akılla inancın bilgisine ulaşılır.

Maturidi: Hurafeler kaldırılmalıdır.

Gazali: Vahiy bilgisi önemlidir. Güneş – göz

Kındi: Gerçekler felsefeyle bilinir.

İbn-i Rüşd: Kuran'la akıl çelişmez. Aynı zamanda felsefe önemlidir

Farabi: Din ile felsefe kardeştir.

ForumSever

MS 2. YY – MS 15. YY Felsefesi

Asrevya

08 Eylül 2022, 00:41:53

Benzer Konular (5)

HAKKIMIZDA

ÖNEMLİ LİNKLER

İLETİŞİM