Vücut kitle indeksi (VKİ), vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun metre cinsinden karesine bölünmesiyle hesaplanır.
İdeal kilo, vücut tipi, ağırlık ve boy oranı gibi pek çok konu kafamızda soyut kavramlar gibi uçuşurlar. Oysa hepsinin birer bilimsel açıklaması var. Vücut kitle indeksi (VKİ), vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun metre cinsinden karesine bölünmesiyle hesaplanır. İdeal ağırlık ise ulaşılmak istenen VKİ'nin, boy uzunluğunun karesi ile çarpılmasıyla elde ediliyor.
19-24 yaş arasındaki yetişkinler için VKİ ve vücut ağırlığı değerlerini gösteren tablo şöyledir:
Yaş VKİ Sınıflandırma
* 19-24 yaş arası erkek-kadın 20.0-24.9 alt-üst sınır
* 25.0-29.9 hafif şişman
* 30.0-34.9 şişman
* 35.0-44.9 dikkate alınmalı
* 45.0-49.9 aşırı şişman
* 50 ve üstü morbid (ölümcül) şişman sayılır.
Yaş ilerledikçe doğal olarak VKİ'de artış olabilir. 19-24 yaşları arasında arzu edilen VKİ, yaş ilerledikçe VKİ'nin bir miktar artması normal kabul edilir ve 65 yaşın üzerinde 24-29 arasındaki VKİ'nin uygun olduğu söylenebilir.
VKİ hesaplanması:
Vücut kitle indeksi (VKİ) = Vücut Ağırlığı (kg) / boy uzunluğunun karesi
İdeal kilo = Ulaşılmak istenen VKİ değeri x boy uzunluğunun karesi
Örnek ideal kilo = 24x(1.60x1.60)= 61.4 kg
KADIN VE ERKEKTE YAĞ KİTLESİ
Cinsiyete göre yağ kitlesinde farklılaşma olur mu? Kadın ve erkeklerdeki yağ kitlesi arasında bir fark var mı? Bu sorular kadın ve erkeklerde farklılıklara yol açan etkenleri doğru kavramak açısından önemlidir. Kadınlardaki yağ kitlesi, erkeklere göre daha fazladır. Kadınlarda yağlar kalçada; erkeklerde ise karında toplanır. Metabolik bozukluk yapan karındaki yağlardır. Karın yağları ikiye ayrılır. Karın duvarının üzerindeki ciltle kas arasında yağ birikir. Ama bu, o kadar zararlı değildir. İkinci tür yağlanma ise kas dokusunun altındaki organların yağlanmasıdır. Metabolik bozukluklara yol açan yağlanma, bu tip yağlanmadır. Bu yağ, kana karışabilir. Hormonlar, vücuttan atılabilir.
Yağ hücreleri vücutta nasıl çoğalır?
Kas dokusunun altındaki organlarda yağ hücrelerinin sayısı artar. Hasta, obezitede kilosunu kontrol edemez. Bir anda çok kilo alır. Kilodaki değişimler tehlikelidir.
Vücutta kaç çeşit yağ vardır?
Bu yağların, özellikleri nelerdir? Vücudumuzda kahverengi ve beyaz yağ dokuları vardır. Kahverengi yağ dokuları; vücuda ısı verir. Beyaz yağ dokuları ise, vucütta kalır. Kilo artışına neden olur.
O zaman kahverengi yağ dokusuna yararlı yağlar diyebilir miyiz?
Tabii ki. Kahverengi yağ dokusu aslında koruyucudur. Bu yağ dokusu azalırsa, kişinin obezite ve şeker hastası olma riski çok artar. Yani 'Leptin Rezistansı' söz konusudur. Yağ dokusu artarsa, leptin beyne 'yeter artık yeme' komutu verir. Ama obezlerde beyin artık bu emri vermiyor. Leptin üzerine müdahale edecek tedaviler araştırılıyor. Ancak henüz bulunamadı.
BEL ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
Vücuttaki toplam yağ miktarı önemli olmakla beraber, yağın nerede biriktiğini bilmek daha önemlidir. Karın çevresinde yağ birikimi, kalça ve vücudun diğer bölgelerinde yağ birikiminden daha fazla sağlık risklerine neden olur. Bu risk için basit fakat doğru bir yöntem bel çevresi ölçümüdür. Bununla birlikte, bel çevresi ile ilişkili hastalık riskinin, farklı toplumlarda değişkenlik gösterdiği unutulmamalıdır. Yine kilo kontrolü için üçüncü değerlendirme bel-kalça oranıdır. Bel çevresi (cm.)/kalça çevresi erkeklerde 1'in, kadınlarda 0.8'in üstüne çıkmamalıdır. Örneğin, beliniz 75 cm., kalçanız 102 cm. ise 75/105=0.73 tür, yani ölçüleriniz idealdir.
Vücudumuzda bulunması gereken su oranı yaşa, cinsiyete, fiziksel aktiviteye göre değişkenlik gösterir. Genellikle istenilen yağ ve su arasında 1/3 oranında su olmasıdır.
EGZERSİZİN ŞİDDETİNİ AYARLAYIN
Egzersiz yapılırken dikkat edilmesi gereken en kritik nokta, yapılan eforun şiddeti, yani yoğunluğudur. Spor hekimi ergospirometrik efor testiyle egzersiz nabzını belirleyebilir. Her birey için egzersiz nabzı değişir. Bu limitler aşılmamalıdır.
Eforunuzun yoğunluğu, egzersiz yaparken ıslık çalmanızın veya yanınızdaki ile konuşmanızın mümkün olacağı bir şiddette olmalıdır. Ayrıca, egzersiz yoğunluğu çok hafif de olmamalı, ter atılmalıdır.
Anaerobik egzersiz tavsiye edilen değerlerin altında egzersiz yetersiz olduğu için, üzerine çıkıldığında ise kaslarda laktik asit (yorgunluk maddesi) birikimi olup, kaslar oksijensiz kaldığı ve protein yıkımı başladığından yağ yakımı efektif olmamakta ve vücudumuz için zorlayıcı olmaktadır.
|
