Yüzey ve Yeraltı Madenciliği Arasındaki Farklar Nelerdir?
Bir madeni cikarmanin iki yolu vardir: kazarak veya tunellerden eriserek. Bu iki yol yuzey ile yeralti madenciligi arasindaki farki tanimlamaktadir. Gecmiste, komur madencileri yeralti tunellerinde calisirken yanlarinda kafes icerinde kanarya (kus) tasiyordu. Bu, kanarya olurse, icinde zehirli gazlarin bulundugunun ve madenin tahliye edilmesi gerektiginin bir isareti olarak kabul edilirdi.
1850'li yillari boyunca yuz binlerce gocmen, altin bulma ve servet kazanma beklentisiyle Kaliforniya'ya bir yol acmistir. Uygun bir sekilde California Gold Rush olarak adlandirilan bu etkinlik oldukca basit baslamistir. Madencilerin yapmasi gereken tek sey yerde bulduklari altin pullari veya kulceleri almaktir. Daha sonra, madenciler metal bulmak zorlastikca, nehirlerde bulunabilinecek altini filtrelemek icin metal tavalarla cakillari toplamaya baslamislardir. Sonralari, altin daha da nadir hale gelmis ve bu nedenle potansiyel madenciler dikkatlerini dogrudan altinin olustugu kayalara yonlenerek altin cikartmaya calismislardir. Bu teknikler arasindaki farkin anlasilmasi kolaydir. Ilk altin arayicilari, Dunya yuzeyinden dogrudan erisilebilen cevherlere rastlamak ya da altin formlarini saflastirmak icin yeterince sanslidir cunku madencilik ilerledikce, cevher yataklari tukenmeye baslamis ve altin cikartmak icin topragin daha derine inmek gerekmistir. Bu tarihsel olay, gunumuzde yuzey ve yeralti madenciligi arasindaki farki vurgulamaktadir.
Yuzey ve Yeralti Madenciligi
Asil fark yuzey madenciliginde, cevhere dogrudan Dunya yuzeyinden erisilmektedir ve operasyon boyunca yuzeyle temas saglanmaktadir. Yeralti madenciligi ise Dunya'ya giren tunellerin yardimiyla gerceklestirilmekte ve yuzeyde meydana gelmemektedir.
Calisma Prensibi
Yuzey madenciliginde, cevhere erismek icin ust toprak ve ana kaya cikarilmaktadir. Bu islemlerin tamamini yuzeyden yapilmaktadir ve yeralti madenciliginde, ana kaya saglam kalmaktadir. Bunun yaninda erisilmek istenen cevhere asagidan erismek icin tuneller acilmaktadir.
Cevher Turu
Yuzey madencilig, ince bir kaya tabakasinin altinda meydana gelen buyuk, dusuk dereceli cevher yataklari veya kum ve nehir yataklarinda bulunan aluvyon yataklari icin uygundur. Yeralti madenciligi ise kalin bir asiri yuk cevher uzerindeki toprak ve kaya ile kapli kucuk, yuksek dereceli tortular veya derin ve egimli tortular icin kullanilmaktadir.
Genel Islem
Tum yuzey madenciligi yontemlerinde, ilk olarak asiri yuk, hafriyatlar kullanilarak soyulmaktadir. Daha sonra, kepce tekerlekli ekskavatorler, kurek yukleyicili kamyonlara yuklenen cevheri cikarmaktadir. Depozito bittiginde, asiri yuk kraterde yeniden doldurulmaktadir ve arazi yerel bitki ortusu ile restore edilmektedir. Cogu yeralti uretim yontemleri olarak adlandirilan derin dikey tuneller, suruklenme cevherine ulasmak icin saftin altindan saftlar olan bir dizi yatay tunel ile birlikte yere delinmektedir. Daha sonra, uzun duvar ve surekli madenciler, konveyorlerle yuzeye geri tasinan cevher yatagini yikarlar.
Yontem Turleri
Yuzey madenciligi bazi ana yontemlerle gerceklestirilebilmektedir ve bunlar asagidaki gibidir:
• Acik Ocak Madenciligi: Bir krater birakmak icin cevherin cikarilmasi
• Tasocakciligi: Insaat malzemeleri icin acik ocak
• Serit Madenciligi: Cevher paralel seritler halinde cikarilmaktadir
• Dagin Tepesi: Derin cevheri cikarmak icin bir dagin tepesi patlatilmaktadir
• Tarama: Cevher bir nehir tabanindan cikarilmaktadir
Yeralti madenciliginin ana yontemleri bulunmaktadir ve bunlar asagidaki gibidir:
• Oda ve Direk Madenciligi: Bazilari cati destegi icin geride birakirken cevheri cikarilir
• Longwall Madenciligi: Cevherin kenari ileri geri kalipta dilimlenir
• Kesme ve Doldurma Madenciligi: Tunelden cikarilan cevher daha sonra atikla doldurulur.
Avantajlar ve Dezavantajlar
Yuzey madenciliginin artilari ve eksileri asagidaki gibidir:
• En yaygin madencilik yontemidir
• % 95-100 cevher geri kazanilir
• Agir ekipman kullanma ozgurlugudur
• Dusuk maliyetlidir
• Daha az emek gerektirir
• Cevher yerinde islenebilir
• Buyuk olcekli arazi bozulmasina neden olur
• Buyuk ekolojik hasara neden olur
• Patlayicilar gurultu kirliligine neden olur
Yeralti madenciliginin faydalari ve dezavantajlari asagidaki gibidir:
• Az sayida cevresel etkiye sahiptir
• Minimum yuzey bozulmasina neden olur
• Olumsuz hava kosullarindan etkilenmeyen madencilik turudur
• Dusuk verimlilik saglar
• Daha yuksek maliyet ve enerji gereksinimleri gerektirir
• Radyasyon ve toksIk gazlarin tehlikeleri vardir
• Tunel magaralari gibi kazalara neden olabilir
• Daha yuksek yaralanma potansiyeline sahiptir
• Yeralti tunelleri yuzey cokmesine neden olur
• Daha fazla iscilik ve sofistike ekipman gerektirir.
Ekstre Edilen Mineraller
Yuzey madenciligi genellikle komur ve bakir ve giderek altin gibi degerli metalleri cikarmak icin kullanilmaktadir. Yeralti madenciligi altin, platin, cinko, kursun ve giderek artan bir sekilde komur icin kullanilmaktadir. Yuzey madenciligi muadilinden cok daha avantajlidir ve bununla birlikte, bir cikintili cevher govdesi varsa ve derinlere dogru uzamissa madencilik islemine baslamak icin yuzey yontemleri kullanilabilmektedir. Daha sonradan da yeralti madenciligi ile de cevher cikarmaya devam edilmelidir.
|
