Ortodoks Kilisesi, 4. ve 8. yüzyıllar arasında toplanmış Ekümenik Konsillerin kanonik olduğunu kabul eden bir Hristiyan mezhebidir. Dünyada yaklaşık 225-300 milyon kişilik cemaati vardır. Bu yönüyle sayı bakımından Roma Katolik Kilisesi ve Protestan Kilisesi'nden sonra üçüncü büyük Hristiyan mezhebidir.
Ortodoks Kilisesi genellikle Doğu Ortodoks Kilisesi olarak anılır. Kilisenin başı (eşitlerin birincisi) İstanbul'daki Ekümenik Patrik ve İstanbul Başpiskoposu I. Bartholomeos'dur. Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan başlıca kiliseler İstanbul Patrikhanesi, İskenderiye Patrikhanesi, Antakya Patrikhanesi, Kudüs Patrikhanesi, Rusya Ortodoks Kilisesi, Sırbistan Ortodoks Kilisesi, Romanya Ortodoks Kilisesi, Bulgaristan Ortodoks Kilisesi, Gürcistan Ortodoks Kilisesi, Kıbrıs Ortodoks Kilisesi, Yunanistan Ortodoks Kilisesi, Polonya Ortodoks Kilisesi, Arnavutluk Ortodoks Kilisesi, Çek ve Slovak Ortodoks Kilisesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi, kiliseleridir. Bununla birlikte Suriye, Kıpti ve Habeşistan kiliseleri gibi bazı Asya ve Afrika kiliseleri de Doğu Ortodoks Kilisesi sınıflamasına dahil edilebilirler.
Ortodoks kelimesi Yunanca "orthos" (ορθός) doğru, düzgün ve "doksa" (δόξα, δοξασία) düşünce, inanç sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur.[5] Genelde iki şekilde kullanılır:
Meşru kilisenin resmi kararlarına uygun öğreti ve düşüncelerin bütünü.
Doğu Hristiyan kiliselerince sürdürülen, Yunan ve Slavların çoğunun benimsediği mezhep.
Katoliklik gibi Ortodoksluk da 4. Ekümenik konsil olan Kadıköy Konsili'nin kararlarını tanıyan bir kilisedir ancak Ortodoks Kilisesi sadece ilk 7 konsili tanımış bundan sonra yapılanları geçersiz saymıştır.
İsa'da hem insani hem de tanrısal özellikler bulunmaktadır. Bu özellikler Meryem İsa'yı doğurmadan önce de bulunmaktaydı. İsa Tanrı olarak baba ile aynı özden, insan olarak da günahlar hariç insanlarla aynı özdendir. Dolayısıyla Meryem sadece insan olan İsa'nın değil, Tanrı olan İsa'nın da anasıdır ve ona Tanrı Anası anlamına gelen Theotokos denilmelidir.
Bu farklı doğalar birleşmeden sonra hiçbir şekilde değişime uğramayıp kendi özelliklerini muhafaza etmişlerdir.
Çarmıhta acı çeken İsa'nın sadece insani doğasıdır.Dolayısıyla bu acı Tanrısal Doğa'ya dokunmamıştır.
Aslında Diofizit görüşe yakın olan bu karara itiraz eden Monofizit piskoposlar kendi bağımsız kiliselerini kurmuşlardır.
Ortodoks Kilisesi, her ülkede ayrı örgütlenmiştir. Her bağımsız Ortodoks kilisenin bir başpiskoposu ve ona bağlı piskoposları bulunur. Başpiskopos kendi piskoposlarını seçer ve piskoposlarından oluşturduğu meclis (Sen Sinod) ile şehirlerin veya bölgelerin başında bulunan piskopos ya da metropolitleri vasıtasıyla tüm ülkedeki kiliselerin dinî reisi olur.
Patrik, Katolik Kilisesi'ndeki gibi devlet başkanı statüsünde değildir. Kendisi de bir başpiskopos olup sadece saygınlık bakımından diğerlerinden üst seviyededir ve diğer başpiskoposların yönetim bölgelerine müdahale yetkisi yoktur.
Ortodokslukta Patriklerin ya da piskoposların yanılmazlık özellikleri yoktur. Bunun ifadesi dahi şirk kabul edilir.
Katolik Kilisesi ile Kutsal Ruh'un kaynağıyla ilgili bir tartışma sonucu görüş ayrılığına düşmüşlerdir. Ortodoks mezhebine göre Kutsal Ruh, Baba'dan çıkmışken Katolik mezhebine göre Baba ile Oğul'dan çıkmıştır.
Bu ayrım sonucu Roma Kilisesi 1054 yılında Ayasofya'ya gönderdiği bir belge ile Ortodoksluk ile tamamen ayrı düştü ve iki kilise karşılıklı birbirlerini aforoz etti.
1204 yılında 4. Haçlı seferleri sırasında Haçlı ordusunun Konstantinopolis'i (İstanbul'u) yağmalayıp, Ortodoks kiliselerini basıp, Ortodoks rahiplerini öldürmesi üzerine nefret daha da artmıştır.
1964 yılında dönemin Papa'sı VI. Paul ile Ekümenik Patrik I. Athenagoras karşılıklı olarak aforozları kaldırmışlardır.
İnanç Sistemi
- Patrik ruhani başkandır, yanılabilir.
- Kutsal Ruh sadece Baba'dan çıkmıştır.
- İsa hem insan hem tanrı tabiatına sahiptir.
- Meryem ve aziz ikonalarına saygı gösterilir.
- Komünyon (Kudas) ayininde ekmek mayalı olmalıdır ve şarap sulandırılmalıdır.
- 7 sakrament vardır.
- Patrik, başpiskopos, piskopos ve keşişler dışındaki papazlar evli olabilir ve diyakozlar evlenebilir.
- Sadece ilk 7 konsilin kararları kabul edilmelidir.
|
