Maoriler, Yeni Zelanda adasının yerli Polinezya halkı olarak varlıklarını sürdürmekte. Polinazya halkının mazisinin oldukça geçmişe dayandığı teorileri ortaya atılmış olsa da bu halkın, Yeni Zelanda'dan önce var olan bir toplum olduğuna dair henüz net bir kanıt bulunamamıştır. Fakat bir diğer yandan da yapılan antropolojik çalışmalar, Yeni Zelanda halkının ilk yerleşik toplumunun Polinezya'dan göç eden Maoriler olduğunu göstermekte. Kısacası bu halkın kökeninin ne olduğuna ve nereden geldiğine dair henüz net bir yargı yok. Varsayılan şey ise Yeni Zelanda'nın yerli halkı olmasının yanı sıra Maori halkının kökeninin, yüzlerce yıl önce kanolarla Yeni Zelanda'ya gittikleri, Doğu Polinezya adalarına kadar uzandığıdır.

Gelenekleri, kültürleri ve efsanevi anlatıları bakımından oldukça zengin bir toplum olan Maoriler, aynı zamanda Yeni Zelanda için vazgeçilmez bir turizm kapasitesi yaratır. Hem yerli hem de yabancı turistlerin oldukça rağbet gösterdiği bu kabilenin, milenyum çağda kendi kültürünü korumayı başarmış ve asimile olmamış olan nadir topluluklardan biri olduğunu söylemek mümkün. Maoriler, gelenek ve efsanelerle dolu son derece zengin bir kültüre sahiptir. Efsaneler, hikaye anlatımı yoluyla nesilden nesle aktarılır. Anlatılan efsanevi hikayelerin içeriği ise genellikle Yeni Zelanda adalarının yaratılışını konu alan temalar içerir.

Topluluğun asırlardır asimile olmadığını daha önce belirtmiştik. Bunun en mühim göstergesi ise günümüzde bile korumayı başardıkları sosyo-kültürel alışkanlıkları. Bunları birkaç unsur ile örneklendirecek olursak; "Maraes" kavramı, Maori halkının bir araya geldiği ortak alanları işaret ederken, toplumun manevi yaşantıları için bir birlik ve beraberlik noktası olarak da bilinir. Bunun yanı sıra bir Maraesin bünyesinde "Wharenui" denen bir toplantı evi ve "Wharekai" denen de bir yemek odası mevcuttur. Başka bir kültürel unsurdan söz etmek gerekirse; aile kavramının oldukça önemli olduğu Maori kabilesi, aileyi, kan bağı olan herkesi kapsayacak şekilde görür ve bilir. Bundan dolayı uzak yakın demeden tüm akrabaların bir çatıyı oluşturduğu Maorilerde aile kutsal bir müessesedir.

Dünya üzerinde var olan canlı veya cansız her şeyin bağlantılı olduğunu düşünen Maori halkı için bir diğer mühim unsur ise topraktır. Maoriler toprağına bakar ve beslerken gökyüzü, toprak ve deniz için koruyuculuk anlamına gelen "Kaitiaki" değeri hassasiyetinde hareket ederler.

Sanat kavramının da son derece önemli olduğu Maori toplumunda "Whakairo" olarak bilinen oyma sanatı, halk arasında oldukça popüler bir sanat dalıyken aynı zamanda bir iletişim aracıdır. Oymadaki her şeklin ayrı bir dilinin olduğu ve bu şekillerle anlatılanlar sayesinde Maorilerin meşhur efsanelerinin nesiler boyunca aktarılması söz konusudur. Tüm bunlardan farklı ve belki de Maori halkının dünyada bu kadar meşhur olmasında oldukça etkili olan bir diğer gelenekleri ise kendi kültürlerine münhasır olan danslarıdır. Son derece sanatçı ruhlu bir kabile olduğundan şüphesiz Maorilerin, dillere destan dansları ise görülmeye değer kıvamda.

Haka dansı olarak bilinen geleneksel savaşçı dansları, onların söylemiyle "Kapa Haka", şarkı söylemeyi, dans etmeyi ve oldukça sıra dışı yüz ifadelerini içerir. Aynı zamanda savaşçı ruhu da temsil eden bu performans sanatında gerçekleştirilen tüm hareketlerin kelimelerle bağlantıları vardır. Artık bir sembol haline gelen Haka dansı, her ulusal maçtan önce bir ritüel edasıyla gerçekleştirilir.

Varsayımlara göre Polinezya'dan göç eden Maori halkı, kendileri için Yeni Zelanda'nın merkezinde yepyeni bir kültür ve yaşam tarzı yarattılar. Bunun yanı sıra yeni bir dil ve yepyeni gelenekler oluşturan Maoriler, dünya üzerinde diğerlerinden oldukça farklı bir kültür de inşa etmiş oldular. Kendilerini Maori ismini vermeyi tercih ettiler çünkü etimolojik olarak bu kelimenin anlamı; normal, doğal ve sıradandı. Tıpkı insan gibi... Aynı isimleri gibi kendi dinlerini de yaratıp ona inanmayı tercih eden halk günümüz kabileleri arasındaki en çağdaş ve fakat en şahsına münhasır topluluk olarak karşımıza çıkmakta.


Yağmur Ergu