Dişi üreme sistemi yumurtalık (ovaryumlar), yumurta kanalı (fallopi tüp), döl yatağı (Uterus,rahim), döl yatağı ağzı (serviks) ve vajinadan (doğum kanalı) gibi yapılardan meydana gelmektedir. Dişi üreme sisteminde yer alan bu yapıları sizlere başlıklar altında anlatacağız. Ancak sizlere bu yapıları açıklamadan önce dişi üreme sisteminin görevleri hakkında biraz söz etmek istiyoruz.

DİŞİ ÜREME SİSTEMİNİN GÖREVLERİ

Dişi üreme organı olan ovaryumda, yumurta hücresinin üretilmesine yani oogenez ile yumurta hücresinin oluşmasında görevlidir.

FSH, LH ve LTH gibi dişi hormonlarını üretmekle görevlidir.
Yumurtayı döllenme olayının meydana geleceği yere taşımakla görevlidir.
Embriyo gelişimini sağlayabilmesi için dişi üreme sistemi uygun ortamı sağlamaktadır.
Tüm döllenme olayı sonucunda meydana gelen yavru bireyin doğum olayını sağlamakla görevlidir.


DİŞİ ÜREME SİSTEMİNİN KISIMLARI

Yumurtalıklar (ovaryumlar)
Yumurta kanalı (fallopi tüpü)
Döl yatağı (uterus, rahim)
Döl yatağı ağzı (serviks)
Vajina (doğum kanalı)

YUMURTALIK (OVARYUM)
Rahimin her iki tarafında birer tane olacak şekilde bulunan ve karın boşluğunda yer alan yapılardır. Yumurtalıklar kişiden kişiye değişiklik göstermekle beraber genellikle 3 cm uzunluğunda, 1,5 cm genişliğinde ve 1 cm kalınlığındadır. Görüntüleri bademe benzetilir ve ağırlıkları 4 ila 8 gram arasında değişmektedir.
Yumurtalıkların görevleri ise, oogenez olayı yumurta hücresi üretmekle beraber östrojen ve progesteron gibi dişi üreme sisteminde kullanılan hormonların üremini sağlamaktadır.

YUMURTA KANALI
Yumurtalık ile rahim arasında yer alan kanaldır. Yumurta kanalı bazı biyoloji kaynaklarında fallopi tüpü olarak adlandırılmaktadır. Yumurta kanallarının yumurtalığa yakın kısmı kirpikli huni şeklindedir. Kirpikli huni şeklindeki bu yapılar yumurtalıktan atılacak olan yumurtanın yumurta kanalına alınmasını sağlamaktadır.
Dişilerde meydana gelen döllenme olayı yumurta kanalında meydana gelmektedir.

DÖL YATAĞI
Döl yatağına rahim veya uterus'da denilmektedir. Embriyonun doğuma kadar büyüyüp gelişmesinin sağlayan organdır. Doğum yapmamış kadınlarda 6-7 cm, doğur yapmış kadınlarda 7-8 cm uzunluğunda 5 cm genişliğinde, yaklaşık 2-2.5 cm kalınlığında olmakla beraber armut şekline benzemektedir.
Dölyatağı cismi (corpus), boynu (cervix) ve tepesi (fundus) olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır.

İç kısmı endometriyum adlı tabaka ile çevrilidir. Endometriyum mukus salgılayan ve bolca kan damarını yapısında taşıyan bir tabakadır. Endometriyum dişilerin adet dönemi olarak adlandırılan zaman aralıklarında mitoz bölünme geçirerek kalınlaşır. Bu kalınlaşma embriyonun gelişmesi için uygun ortamın sağlanması demektir.
Embriyo gelişiminin 2 ila 4 haftasında endometriyum ile beslenir.

VAJİNA VE SERVİKS
Vajina, döllenmemiş olan yumurtaların atılması, spermlerin alınması ve doğum olayının gerçekleşmesinde rol alan önemli bir organdır.
Vajina dışarı açılan bir organdır. Vajina ile döl yatağı arasındaki bölgeye serviks denilmektedir.
Vajinanın üretra yani idrar kanalı ile herhangi bir bağı bulunmamaktadır.

Yumurtanın meydana gelmesinden dışarıya atılmasına kadar ki izlediği yol şu şekildedir.
Ovaryum (yumurtalık) â†' Yumurta kanalı â†' Uterus â†' Dış ortam ←Vajina ← (Döllenmemiş yumurta)

DİŞİ ÜREME SİSTEMİNİ KONTROL EDEN HORMONLAR
FSH HORMONU
Folikülün gelişmesinde ve yumurta üretimini uyaran hormondur.
Östrojen hormonu salgılamaktadır. Östrojen hormonu hem erkeklerde hemde dişilerde görülen bir hormon çeşiti olmakla beraber kadınların adet dönemlerinde rol almaktadır. FSH ve östrojen hormonları negatif geri bildirim ile ayarlanmaktadır.

LH HORMONU
Ovulasyon yani yumurtalamayı uyaran bir hormon çeşitidir. LH hormonu yumurtlama işleminden sonra foliküler dokunun korpus luteumaya dönüşmesinde rol oynamaktadır.
LH hormonu korpus luteumdan progesteron salgılamaktadır. LH ile progesteron hormonlarının miktarları pozitif geri bildirimle sağlanmaktadır. LH hormonları korpus luteumun varlığını sürdürmesini sağlamaktadır.

LTH HORMONU
LTH hormonu dişilerde süt bezlerinin gelişmesini, süt salgılanmasını ve annelik duygusunun oluşmasında büyük rol oynamaktadır.
Dişi üreme sisteminde hipofiz hormonları ve eşey hormonları birbirlerini pozitif veya negatif geri bildirim ile ayarlamaktadır. Bu karşılıklı etkileşime feed-back (geri bildirim) mekanizması denilmektedir.