Süt çocukluğu döneminde bebeklerde hem günlük bakıma bağlı, hem de sağlık sorunlarından kaynaklanan çeşitli rahatsızlıklar meydana gelebilir. Bu anlamda klinik pratikte en sık karşılaşılan problemlerin başında pişik gelir. Pişiğe bağlı döküntü ve kızarıklığın nedenleri ile tedavisi hakkında ebeveynlerin yeterli ve doğru bilgiye sahip olması bebek sağlığı açısından son derece önemlidir.
Pişik Nedir?
Pişik sıklıkla vücudun hava almayan kıvrım bölgelerinin çeşitli nedenlerle ıslak veya nemli kalması sonucunda oluşur. Pişik, derinin sağlıklı ve esnek yapısının bozularak iltihaplanması ile sonuçlanan döküntü ve kızarıklığa denir. Genellikle bebeklerde idrar kaçırma ile ilişkili olduğu için bebek bezi ilişkili dermatit (diaper rash) olarak kabul edilir. Bununla birlikte pişik, yetişkinlerde de benzer nemli ve ıslak kalma durumları sebebiyle görülebilir.
Pişik temelde cildin uzun süre ıslak kalmasına bağlı olarak ikincil enfeksiyonların gelişmesiyle oluştuğu için gelişiminde idrar, dışkı, ter gibi vücut sıvıları ile birlikte bölgenin hava almaması, bebek bezi veya kıyafetle sıkı temas etmesi söz konusudur. Ayrıca pişik gelişen bölgelerin tekrarlayan travmaya maruz kaldığından söz etmek mümkündür.
Pişik Neden Olur?
Bebeklerde bebek bezi ilişkili gelişen pişiklerde karşılaşılan en önemli hata bebek bezinin kuru tutulmasına yönelik yeterli hassasiyetin gösterilmemesi, ıslak cildin temizlenmesinde gecikilmesi ve bezin çok sıkı bağlanmasıdır. İdrarla veya dışkıyla temas eden ve kısa süre içinde iltihaplanma riski ile karşı karşıya kalan cilt, bebeğin hareketleri ile birlikte bez tarafından sürekli travmaya maruz kalır. Sonuç olarak ıslaklıkla bütünlüğü bozulan cilt; travma ve iltihaplanmayla birlikte ödemlenir, kızarır ve hassasiyetle ağrı şikayetleri ortaya çıkar. Yetişkinlerde ise hasta bezi, dar kıyafet kullanımı veya yapılan aktiviteler sebebiyle pişik gelişebilir.
Pişik gelişen cilt yüzeyinin temizlenmesi ve bakımında yapılan hatalar nedeniyle pişik lezyonu daha da ilerleyebilir veya genişleyebilir. Özellikle çeşitli kimyasal maddeler, hassas hale gelen cilt yüzeyini daha da tahriş ederek lezyonda ilerlemeye yol açabilir. Yine bölgenin temizlenmesi esnasında cildin silinmesi travmaya neden olarak şikayetleri artırabilir.
Pişik Nasıl Geçer?
Bez kullanımı ve bölgenin temizliği konusunda belirli hususlara dikkat edilerek pişiğin giderilmesi ve önlenmesi mümkündür. Bu anlamda aşağıdaki tedbir ve uygulamalar pişik tedavisi ve önlenmesinde etkilidir:
Bebek bezinin ıslanması durumunda vakit geçirmeden bezin değiştirilmesi gerekir. Bezle temas eden bölgenin nemli tutulmadan en kısa sürede kurulanması ve temizlenmesi önemlidir.
Temizleme aşamasında alkol bazlı olmayan ürünler ve bol su kullanılmalı, uygun havlu veya mendille nazikçe silme yoluyla temizlik sağlanmalıdır.
Bebek bezi bağlanırken sıkı bağlanmamalı ve cildin belirli oranda hava alması temin edilmelidir. Bebek, gün içerisinde bez takılı değilken kuru bir havlu üzerinde bez bölgesiyle temas eden cildin havalanması sağlanacak şekilde takip edilmelidir.
Pişik gelişen bölgelerin tedavisinde çinko bazlı krem veya jeller kullanılabilir. Yine vazelinli kremler ve alkol bazlı olmayan nemlendiriciler yararlı olabilir. Pişiklerin tekrarının önlenmesinde bebek pudrası kullanılabilse de cildin kurumasına ve tahriş olmasına neden olabileceği ve bebek tarafından solunum yoluyla alınarak akciğerde tahrişe yol açabileceği için gerekmedikçe kullanımından kaçınılmalıdır. Nişasta kullanımı ise kandida gibi mantarların pişik bölgesinde üremesine yol açabileceğinden kesinlikle önerilmemektedir.
Pişik bölgesinin temizliğinde yoğun kokulu, parfüm bazlı, kimyasal içeriği yüksek ürünlerden kaçınılmalıdır. Sabun ile temizlik belirli bebeklerde tahrişe yol açabileceğinden az miktarda kullanılmalı ve bol su ile durulanmalıdır.
Bez üzerine giydirilen kıyafetlerin hava geçirdiğinden ve rahat olduğundan emin olmak gerekir.
Pişik döküntüsünün uzun süre sebat etmesi, ciltten kabarık ve ağrılı döküntülerin ortaya çıkması, ateş gelişmesi, pişik bölgesinde iltihaplı akıntı oluşması gibi durumlarda ise mutlaka pediatri doktoruna başvurulmalıdır.
