1937 - Hatay'ın bağımsızlık statüsü yürürlüğe girdi.
HATAY'DA "BAĞIMSIZ REJİM"
Fransa Başbakanı Leon Blum'un, Suriye'ye bağımsızlık verileceği şeklinde beyanı, Hatay'ın Suriye'ye geçmeden anavatana katılması için yapılacak çalışmaların hızlandırılmasını gerekli kıldı. Bu sırada Türk nüfusun aleyhine gelişeceği sezilen, 14-15 Kasım 1936 genel seçimlerine Türkler katılmayarak seçimi boykot ettiler. 1937 yılı başında, Hatay'daki huzursuzluğu gündemine alarak görüşen Milletler cemiyeti, "...her Hataylı dilediği cemaat listesine yazılmak ve rey vermek hakkına sahiptir" maddesini içeren Türk tezini kabul etti ve yapılacak halk oylaması için Antakya'ya bir gözlemci heyeti gönderdi.
Heyetin halk oylaması konusunda olumlu bir kanı ile Cenevre'ye dönmesinden ve raporlarını 27 Ocak 1937'de Milletler Cemiyeti'ne vermelerinden sonra, İskenderun Sancağı için yeni bir statü ve anayasa taslağı hazırlanarak sancakta, Millet Meclisi seçimi yapılması kararı alındı. Türkiye adına Numan Menemencioğlu'nun katıldığı anayasa taslağı hazırlama komisyonu, Fransız, İngiliz, Belçikalı ve Hollandalı diplomatlardan oluşmaktaydı. Komisyon tarafından 15 Mayıs 1937'de tamamlanan tasarı Milletler Cemiyeti'nce 29 Mayıs 1937'de kabul edildi. Bu taslağa göre sancak, içişlerinde bağımsız, dışişleri, maliye, gümrük işlerinde Suriye'ye bağlı kalacaktı. Sancağın toprak bütünlüğü, Türkiye ve Fransa'nın garantörlüğü altındaydı.
Milletler Cemiyeti'nce kabul edilen tasarı esasları çerçevesinde Ekim 1937'de Antakya ve İskenderun'da Türk konsoloslukları açıldı. 29 Kasım 1937'de bağımsız rejim yürürlüğe girdi.
1936 - Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Devrim Tarihi dersleri başladı.
1935 - İstanbul'da Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası açıldı.
1932 - Jön Türk hareketinin önderlerinden düşünür Abdullah Cevdet öldü.
1930 - Atatürk'ün, öğleden sonra Ege vapuruyla Trabzon'dan ayrılışı.
1929 - Tekirdağ'da inşa edilen Atatürk Anıtı açıldı.
1920 - "İstiklal Madalyası" ihdası hakkındaki kanunun TBMM'de kabulü.
TBMM savaşta yararlılık gösterenler için İstiklal madalyası ihdası hakkında kanun çıkardı.
1919 - Mîsak-ı Millî ilan edildi.
Anadolu'da millî uyanış...
"Ordu müfettişliği"ne tayin edilen Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkışıyla (19 Mayıs 1919), millî uyanış, düzenli bir direnişe dönüşme şansına kavuştu. Mustafa Kemal'in icraatı, bir müddet sonra, İtilaf devletlerinin tedirginliğine yol açarak, kendisinin geri çağırılması için, Bâbıâli'yi harekete geçirdi. İstanbul'dan yapılan baskılar neticesinde askerlikten istifa eden Mustafa Kemal Paşa, "sîne-i millete" döndüğünü bildirerek, Anadolu'daki millî direnişi düzenlemeye devam etti. Erzurum (23 Temmuz 1919) ve Sivas (4 Eylül 1919) kongreleri tertiplendi. Özellikle millî sınırlar içinde vatanın bütünlüğü ve bölünmezliği, yabancı işgal ve tecavüzlere karşı milletin direnme hakkı bulunduğu, merkezî hükümetin aczi halinde, Anadolu'da geçici bir hükümetin kurulması gibi önemli kararlar alınarak ilan edildi. Millî direniş cemiyetleri, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında bir arada toplandı. Mustafa Kemal, bu kongre ve cemiyetlerin başkanlığına seçilerek, liderlik rolünü kabul ettirdi. Anadolu'da gelişen millî hareket, galip devletlerin kontrolündeki İstanbul hükümetinin sevkiyle sahneye çıkartılan Anzavur Paşa kumandasındaki Kuvâ-yi İnzbâtiyye adlı kuvvetlerle ezilmek istendi. Başarısızlık, Damad Ferid hükümetinin istifası ile sonuçlandı ve Ali Rıza Paşa hükümeti kuruldu (2 Ekim 1919). Millî direniş hareketiyle irtibat ve görüşmeyi gerekli gören yeni hükümet, Amasya'da Mustafa Kemal ile görüşmelere girişir. Bu görüşmede özellikle, yeni seçimlerle ilgili bazı kararlar alınır (Amasya Mülâkatı, 22 Ekim 1919). Ancak yeni meclisin İstanbul'da toplanmasının, güvenlik sebebiyle mahzurlu olduğunun tesbiti, ileri görüşlülük arz eden bir önem taşımaktadır. Bu arada Sivas'ta yapılan bir toplantıda, millî hareketin sevk ve idaresini yürüten Heyet-i Temsiliyye'nin, bundan böyle Ankara'da faaliyet göstermesine karar verildi (29 Kasım 1919). Millî gaye ve hedefleri ve millî sınırları belirleyen bir belge (Mîsak-ı Millî) hazırlanarak ilan edildi. Her şeye rağmen yine İstanbul'da toplanan meclis (12 Ocak 1920), bu millî yemini resmen kabul ve bütün dünyaya ilan ederek tarihî bir görevi yerine getirmiş oldu (17 Şubat 1920).
Maraş'ta, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu.
Atatürk'ün, Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya telgrafı: "Millî Meclisin İstanbul'da toplanması gereği hakkında hükümetin görüşüne uygun karara, Mebuslar Meclisi'nin her türlü dokunulmazlığını sağlama zorunluğunu kabineye bırakarak, mecburiyet karşısında uyulmuştur."
1918 - Atatürk'ün, cuma selâmlığını takiben mahfil-i hümayun'da Padişah Vahdettin tarafından kabulü.
İstanbul'da bazı kuruluş ve siyasi parti temsilcilerinin katılımıyla "Milli Kongre" adıyla bir kuruluş oluşturulması. Bağımsızlık düşüncesi etrafında toplanan elli kadar parti ve derneğin oluşturduğu ve öncülüğünü Dr. Esat Paşa'nın yaptığı Milli Kongre oluşturuldu.
1916 - Atatürk'ün, sabah Siirt'ten hareketle Garzan'a gelişi, Hükümet Dairesi'nde misafir edilişi, geceyi burada geçirişi.
1915 - Dardanelles: Fierce storm and blizzard on the Gallipoli Peninsula.
Liman von Sanders aware of probable Allied withdrawal.
1914 - 29 Kasım 1914 Tarihinde iki sene kıdem zammı verilmiştir.
1911 - Atatürk ve arkadaşları (Nuri "Conker", Fuat "Bulca" vb.)'nın İskenderiye'den Trablusgarp'a hareketi. (Atatürk ve arkadaşları İskenderiye'den trenle Ebülhaccac istasyonuna, oradan da 1 Aralık 1911 günü hareketle 8 günlük bir yolculuktan sonra Bingazi toprağına geçmişlerdir). [Kocatürk]
|
