Rüyalar, Antik Çağ'da "kehanet" olarak kabul edilirken bugün psikanalizm tarafından "bilinçaltının anlatmaya çalıştığı öyküler" şeklinde değerlendiriliyor. Bazıları için düşler, gerçeklikten kaçmayı kolaylaştıran bir sığınağa dönüşebiliyor. Hayal gücünün uçsuz bucaksız coğrafyasındayken "Ben şu an rüya görüyorum. Keşke hiç bitmese." dedirten rüyalar ise lucid rüya olarak adlandırılıyor.
Lucid rüyalar, rüyayı gören kişiyi düşlerinin hem oyuncusu hem yönetmeni hâline getirebiliyor. Kabaca "rüyayı kontrol edebilmek" olarak bilinen lucid rüyalar, hatırlandığında dönüştürücü bir güce kavuşabiliyor. Öyle ki rüyalarını hatırlayanlar, yaratıcılıklarını perçinleyecek ilhama kendi zihinlerinin derinliklerinden ulaşabiliyor. Örneğin, rüyalarını hatırlayanlar arasında gerçeküstücülüğün fırçası Salvador Dali ve periyodik tablonun mucidi Dmitri Mendeleyev de bulunuyor.
Lucid Rüya Nedir?
"Bilinçli rüya nedir?" sorusunu kısaca "rüya görenin rüyada olduğunu fark etmesi ve rüyayı yönetmesi" olarak cevaplamak mümkün. "Berrak rüya" olarak da adlandırılan lucid rüya (lucid dreams) boyunca kişi, kendi eylemleri de dâhil olmak üzere rüyanın içeriğini yönetebiliyor. Binlerce yıl önce gözlemlenmiş ilk berrak rüya, Yunan filozof Aristoteles tarafından tanımlanmış. Bununla beraber lucid rüya, spiritüel bir kavram olarak Budizm başta olmak üzere farklı Doğu inanışlarında da karşımıza çıkıyor.
1960'lı ve 1970'li yıllarda yapılmaya başlayan bilimsel araştırmalar, berrak rüyaları uyku döngüsünün dördüncü aşaması olan REM uykusu ile ilişkilendiriyor. Hızlı göz hareketliliğinin yaşandığı REM aşamasına uykuya daldıktan yaklaşık 90 dakika sonra geçilebiliyor. Elektrookülografi (EOG) kullanılarak beyin aktivitesini ölçen çalışmalara göre lucid rüya, uykunun REM aşamasında gerçekleşiyor.
Fizyolojik olarak doğrulanmış ve psikoloji bilimi tarafından kabul edilmiş olmasına rağmen berrak rüya üzerindeki bilimsel çalışmalar hâlen sürüyor. Psikofizyolog Dr. Stephen LaBerge, bilinçli rüyanın nörobiyolojisi üzerine yapılan çalışmalara öncülük ederken aynı zamanda terapötik etkilerinin keşfedilmesine de yardımcı oluyor. Ayrıca LaBerge'ün bulduğu ve rüyayı kontrol etme konusunda öncü hâline gelen MILD tekniği ile lucid rüya görülebiliyor.
Lucid rüya gören insanların özellikleri
incelendiğinde prefrontal kortekslerinin diğerlerine göre daha büyük olduğu görülüyor. "Ön beyin" olarak da adlandırılan prefrontal korteks sayesinde itki kontrolü, akıl yürütme ve sağlıklı karar verme gibi bilinçli tercihler yapılabiliyor. Peki, lucid rüyayı kimler görür?
2016 yılında yapılan bir araştırmanın meta analizine göre insanların yaklaşık yarısı, yaşamları boyunca en az bir kez lucid rüya görüyor. Ayrıca insanların %23'ü ayda bir kez lucid rüya deneyimi yaşıyor. Yapılan bir diğer çalışmaya göre kadınlar arasında bilinçli rüya daha yaygınken yaş arttıkça bilinçli rüyanın sıklığı azalabiliyor.
Normal dışı uyku hâli ve uyku atakları ile tanımlanan kronik uyku bozukluğu (narkolepsi) yaşayanların %77'sinden fazlası berrak rüya görebiliyor. Almanya'da yapılan bir araştırmaya göre ise lucid rüya görme olasılığı, 6-19 yaş aralığındaki çocuklarda ve gençlerde artış gösteriyor. Bununla beraber bilinçli rüya görmek, özel teknikler kullanıldığında her sağlıklı birey için mümkün.
Lucid Rüya Teknikleri
lucid rüya nasıl yapılır
Priscilla Du Preez
Lucid rüya teknikleri, zihnin kendi bilincini fark edebilmesine odaklanıyor. Dolayısıyla bu deneyim, özelikle iç dünyasını daha büyük bir farkındalıkla keşfetmek isteyenlere hitap ediyor. Bununla beraber hangi teknik kullanılırsa kullanılsın; berrak rüyayı deneyimlemek çok ciddi bir emek, sabır ve zaman gerektiriyor.
WILD Tekniği
Wake Initiated Lucid Dream kısaca WILD tekniği, beden uyurken zihnin uyanık kalmasına dayanıyor. Dolayısıyla bu teknikte zihin uyanık kalmaya konsantre edilirken bedenin uyumasına izin veriliyor. Her ne kadar "Lucid rüya nasıl görülür?" sorusu bu teknikle basitçe açıklanıyor olsa da tekniği öğrenmek kolay değil. Zira zihni uyku ile uyanıklık arasında tutmayı gerektiren WILD tekniği, bir bakıma kendini hipnotize etmeyi andırıyor.
Tekniği uygulanırken sessiz ve karanlık bir ortamda uzanarak bedeni gevşetip rahatlatmak gerekiyor. Bunun yanında zihni açık tutmak için önce basit, sonra daha karmaşık hayaller kuruluyor. Öyle ki hayali kurulan her neyse beş duyu organından biriyle algılanabilen bir gerçekliğe ulaşıyor. Bu tekniği uygulamak isteyenlere öncelikle diğer lucid rüya yöntemlerini kullanarak yoğun pratik yapılması öneriliyor.
Gerçeklik Testi
Zihinsel eğitimin bir başka aracı olan bu teknikte kişi, farkındalığını fark etmeyi öğreniyor. Gerçeklik testi, zihni eğiterek üst bilişselliği arttırmayı amaçlıyor. Bu yüzden uyanıkken sık sık gerçeklik test ediliyor. Uyanıkken yapılan pratikler sonucunda bilinci kontrol etmek, bir alışkanlığa dönüşebiliyor. Gerçeklik testini uygulayacak kişinin aşağıda örnekleri verilen gerçeklik kontrol yöntemlerinden birini seçmesi ve onu günde birkaç kez uygulaması gerekiyor:
Ayna: Aynadaki yansımanıza baktığınızda bir anormallik fark ediyor musunuz?
Eller: Elleriniz olması gerektiği gibi mi?
Duvarlar: Avuçlarınızla duvarlara dokunduğunuzda avuçlarınız duvarın içinden geçebiliyor mu?
Saat: Zaman çok ama çok hızlı akıyor mu?
Nefes: Ağzınız kapalıyken burnunuzu kapattığınızda hâlâ nefes alabiliyor musunuz?
Bu yöntemi düzenli olarak uygulayarak zihninizi gerçekliği kontrol etmeye alıştırdığınızda rüyanızda da aynısını yapabilirsiniz.
WBTB Tekniği
Wake Back to Bed yani "uyan ve yatağa geri dön" olarak adlandırılan bu yöntemde uyku, belirli aralıklara bölünüyor. Böylece bilinç korunurken REM uykusuna dalınıyor ve lucid rüya görmek kolaylaşıyor. WBTB tekniğini uygularken farklı varyasyonları tercih etmek mümkün. Bu tekniği kullanarak bilinçli rüya görme pratiği yapmak için şu adımları takip etmek gerekir:
- Her zamanki rutininizde uykuya hazırlanın.
- 5 saat sonra uyanmak üzere alarm kurun.
- Alarmınız çaldıktan sonra 30 dakika boyunca tam uyanıklık gerektiren bir etkinlikle uğraşın. Örneğin bu süreyi kitap okuyarak geçirin.
- Süre bitiminde oyalanmadan tekrar uykuya dalın.
- Bu adımları uyguladığınızda lucid rüya görme olasılığınızın artacağını söyleyebiliriz.
MILD Tekniği
Dr. Stephen LaBerge tarafından bulunan ve ilk lucid rüya tekniklerinden biri olan MILD (Mnemonic Induction of Lucid Dreams) prospektif belleği kullanıyor. MILD tekniğini uygularken öncelikle rüyayı hatırlamaya niyetlenmek ve bu niyeti tekrar etmek gerekiyor. Bu teknikle pratik yapmak için şu adımları takip etmek önemli:
Uykuya dalmadan önce "Rüya gördüğümde rüya gördüğümü hatırlamak istiyorum." niyetini tekrarlayın.
Sadece rüyalarda olacak bir şeyi örneğin uçtuğunuzu görselleştirin. Aynı zamanda uçabildiğinizi fark ettiğiniz için rüyada olduğunuzu anladığınızı hayal edin.
Uykuya dalana kadar niyetinizi tekrar etmeye ve zihninizde görselleştirmeye devam edin.
Uykuya dalmadan hemen önce aklınızdan geçen son şeyin rüya gördüğünüzü hatırlama niyetiniz olduğundan emin olun.
Rüya Günlüğü Tekniği
Genel olarak pek çok kişi, uyandıktan saniyeler sonra rüyasını unutma eğilimi gösteriyor. Oysa rüyalar; içerdikleri semboller, karakterler ve temalarla kişinin bilinçaltından önemli izler taşıyor. Bu yüzden bir rüya günlüğü tutmak hem rüyalara daha fazla odaklanmaya hem rüyadaki sembollerin tanınmasına yardımcı oluyor. Rüya günlüğü yöntemini uygulayarak siz de rüyalarınızdaki işaretleri keşfedebilir, bu farkındalığı diğer lucid rüya teknikleriyle birleştirerek bilinçli rüyalar görebilirsiniz.
Lucid Rüya Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Lucid rüya, kaygıyı hafifletmek ve motor becerileri geliştirmek gibi bazı faydalar yaratabiliyor. Ancak sağladığı tüm terapötik faydalara rağmen lucid rüya, zararları ile bazı potansiyel riskler de doğurabiliyor:
Uykunun ortasında uyanmayı gerektiren WBTB ve MILD gibi teknikler, bazı kişilerde uyku bozukluğuna bağlı problemler oluşturabiliyor.
Berrak rüya görmeye odaklanmak, uyku kalitesini olumsuz etkilerken aynı zamanda uyku felcine yol açabiliyor.
Hayal ile gerçek arasındaki ince çizgiyi bulanıklaştıran lucid rüyalar, halüsinasyonlara ve gerçeklik algısının kaybına neden olabiliyor Bu yüzden psikoz, dissosiyatif bozukluk ve depresyon benzeri zihinsel sağlık problemleri yaşayanlara lucid rüya görmeye çalışmak önerilmiyor.
"Lucid rüya nasıl yapılır?" sorusuna yanıt aramak, sizi bilinçaltınıza açılan heyecanlı bir yolculuğa çıkarabilir. Bilinçli rüya görmek, bu keşfedilmemiş dünyanın kapısını aralamanızı kolaylaştırabilir. Ayrıca bilinçli rüyalarla güçlendirdiğiniz içgörünüzü kullanarak yaşamınızı dönüştürecek ilhama kavuşabilirsiniz.
|
