Tutankamon'un mezarı birçok gösterişli eserle doluydu. Fakat eski Mısır'daki tüm kraliyet mezarlarında böyle lüks mezar eşyaları var mıydı?
Giza piramitleri büyük anıtlar, peki içlerinde ve diğer eski Mısır piramitlerinde ne var?
İngiliz arkeolog Howard Carter, 1922'de Kral Tutankamon'un mezarını kırarak açtığında, "harika şeyler" gördüğünü bildirdi. Tutankamon'un mezarı, Tutankamon'un altın ölüm maskesi, altın bir taht ve hatta altın sandaletler dahil olmak üzere olağanüstü eserlerle doluydu. Fakat eski Mısır'daki tüm kraliyet mezarlarında böyle lüks mezar eşyaları var mıydı?
Cevap hayır. Büyük Gize Piramidi ve diğer eski Mısır piramitleri inanılmaz anıtlar olsa da, içlerindeki cenaze eşyaları, Tutankamon gibi daha sonraki firavunların mezarlarına gömülenlerle karşılaştırıldığında muhtemelen nispeten mütevazıydı.
University College London'da eski Mısır ölü gömme gelenekleri ve ölü gömme eşyaları hakkında kapsamlı çalışmalar yapmış Wolfram Grajetzki, "En büyük piramitlerdeki mezarlar bile Tutankamon'a kıyasla oldukça basit görünebilir." diyor.
Piramitler, Djoser (MÖ 2630 – MÖ 2611) döneminden Ahmose I'e (MÖ 1550 – MÖ 1525) kadar Mısır firavunlarının mezarları olarak kullanıldı. Grajetzki, bu piramitlerin çoğunun yüzyıllar önce yağmalandığını, ancak birkaç kraliyet mezarının nispeten sağlam kaldığını ve eserleri hakkında ipuçları sağladığını söylüyor.
Örneğin, MÖ 1800 civarında yaşayan Prenses Neferuptah, Kahire'nin yaklaşık 100 kilometre güneyindeki Hawara bölgesinde bir piramidin içine gömüldü. Mezar odası 1956'da kazıldı ve çanak çömlek, bir dizi tabut, bazı yaldızlı kişisel süslemeler ve onu Yeraltı tanrısı Osiris ile özdeşleştiren bir dizi kraliyet nişanı içeriyordu.
Grajetzki, MÖ 1750 civarında yaşayan Kral Hor'un bir piramit içine gömülmemiş olmasına rağmen benzer bir dizi nesneyle gömüldüğünü söylüyor. "Hor'un vücudu ketene sarılmış, bağırsakları kanopik kavanoz adı verilen özel kaplara yerleştirilmişti. Yüzü mumya maskesiyle kaplıydı."
Khufu'nun (Büyük Piramidi inşa eden firavun) annesi Kraliçe Hetepheres'in mezarı biraz daha ayrıntılıydı. Grajetzki, Ocak 2008'de "Heritage of Egypt" dergisinde yayınlanan bir makalede, Gize'de inşa edilen mezarın bir yatak ve altınla süslenmiş iki sandalyenin yanı sıra çanak çömlek ve minyatür bakır aletlere sahip olduğunu yazdı.
"Sonsuzluğu Güvence Altına Almak:
Tarih Öncesinden Piramitlere Antik Mısır Mezarı Koruması" kitabının yazarı Mısırbilimci Reg Clark, Kral Sekhemkhet'in bitmemiş piramidinin (yaklaşık MÖ 2611 – MÖ 2605) alt yapısının Sakkara'da soyulmamış olarak bulunduğunu söylüyor.
Clark, "Kralın lahdi boştu, ancak arkeologlar bir koridorda 21 altın bilezik, bir altın asa ve çeşitli altın takılar buldular." diyor. Bunlar etkileyici mezar eşyaları olsa da, Tutankamon'un mezarında bulunan zenginliklerin yanına bile yaklaşmıyorlar.
Grajetzki, bu kraliyet mezarlarında bulunan eserlerin, piramitlere gömülen firavunların muhtemelen Tutankamon ile gömülü bulunanlardan daha mütevazı mezar eşyalarıyla gömüldüğünü gösterdiğini belirtiyor.
İlk firavunların aksine, Tutankamon'un mezarı, Yeni Krallık döneminde 500 yıldan fazla bir süredir kraliyet mezarlığı olarak kullanılan modern Luksor yakınlarındaki uzak bir vadi olan Krallar Vadisi'nde bulunuyordu.
Grajetzki makalesinde, "Bu, Khufu'nun Tutankamon'dan daha fakir olduğu anlamına gelmez. Piramidi tam tersini kanıtlıyor. Kendisi, o günkü geleneklere uygun olarak gömüldü." diyor.
Luksor'daki Krallar Vadisi'ndeki Firavun Tutankamon'un mezarının bir fotoğrafı.
Bilinen Mısır piramitlerinin hiçbirinde büyük 'hazineler' keşfedilmedi. Eski Mısır mezar buluntuları hakkında araştırma yapan ve yazan bir bilim insanı olan Hans-Hubertus Münch, "Tutankamon'un mezarında olduğu gibi piramitlerde büyük 'hazineler' yoktu." diyor.
Münch, ayrıca, piramitlerin yapıldığı daha eski zamanlara ait çok miktarda cömert mezar eşyası içeren hiçbir mezar bulunmadığını söylüyor. Münch, piramit inşaatının sona erdiği Yeni Krallık döneminde (MÖ 1550 ila MÖ 1070), kraliyet ve kraliyet dışı kişilerle birlikte gömülen cömert mezar eşyalarının miktarının arttığını belirtiyor.
Yeni Krallık döneminde insanlar, eğer güçleri varsa, mezarlarına çok sayıda süslü obje koymaya çalıştılar. Münch, "Mezarlardaki bu muazzam obje yığını, yalnızca Yeni Krallığın bir icadıdır." diyor. Bunu tam olarak neden yapmak istedikleri tam olarak açık değil.
Piramit metinleri
Piramitlerin içindeki mezar eşyaları, daha sonraki eski Mısır mezarlarına kıyasla mütevazı olsa da, bazı piramitlerin duvarlarında, bugün bilim adamlarının "piramit metinleri" olarak adlandırdıkları uzun hiyeroglif yazıtları vardı. Metinler çok sayıda "büyü" (Mısırbilimcilerin dediği gibi) ve ritüelleri içeriyordu.
Brown Üniversitesi'nde Mısırbilim profesörü olan James Allen'ın,
"Eski Mısır Piramidi Metinleri" kitabında yazdığına göre, Unis veya Unas piramidi (hükümdarlık MÖ 2353 – MÖ 2323) iç duvarlarında bu metinlerin bulunduğu ilk piramit iken, Ibi piramidi (hükümdarlık MÖ 2109 – MÖ 2107) bilinen son piramitti.
Allen, piramit metinlerinin işlevinin "ölen kişinin bir akh, yani öbür dünyada var olan bir ruh olmasını sağlamak olduğunu" söylüyor. Büyüler, bir kişinin ruhunun Mısırlıların ölümde ayrıldığına inandıkları parçaları olan "ka" ve "ba"yı yeniden birleştirmeyi amaçlıyordu.
Allen, bu metinlerin görünümünün "muhtemelen eski Mısırlıların kraliyetin ölümden sonraki yaşamına ilişkin fikirlerindeki bir değişimi veya yeniliği yansıttığını" söylüyor. Daha önceki zamanlarda Piramit Metinleri gibi belgeler var olabilir, ancak her ne sebeple olursa olsun, Unis zamanında piramit duvarlarına yazılmaya başlandı.
Erman Ertuğrul
Live Science
|
