Aşık Edebiyatı Nazım Biçimleri: Koşma, Semai, Varsağı By: Asrevya Date: 18 Şubat 2023, 03:03:00
Koşma:
İslamiyet öncesi edebiyattaki koşuk türünün devamı olan koşma, ozanlar tarafından saz eşliğinde söylenen coşkulu şiirlerdir. 11'li hece ölçüsü ile söylenir ve en az 3, en çok 12 dörtlükten oluşur. Kafiye düzeni axax, bbbx, cccx şeklindedir.
Koşma örneği:
Hey ağalar, gelin seyran edelim,
Gövel ördek gölden uçtu sabahtan.
Allar geyinmiş de çelenk sokunmuş.
Doğan güneş gibi doğdu sabahtan
Semai:
Koşma ile benzer özellikler gösteren semai, ondan farklı olarak sekizli hece ölçüsü ile söylenir. En az üç, en fazla beş dörtlükten oluşur. abab, cccb, dddb şeklinde kafiye düzenine sahiptir. Çok yaygın değildir.
Semai örneği:
Dedim Erzurum nedir dedi ilimdir
Dedim gider misin dedi yolumdur
Dedim emrah kimdir dedi kulumdur
Dedim satar mısın dedi ki yok yok
Varsağı:
Koşmanın özel bir ezgiyle söylenen versiyonu olan varsağı, Varsak Türklerine özgü bir biçimdir. Sekizli hece ölçüsü ile yazılır. 4+4 duraklı ya da duraksızdır. Kafiyesi xaxa bbba ccca şeklindedir.
Varsağı örneği:
Bre ağalar bre beyler bre ağalar
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Dolmadan bir dem sürelim
Aman hey Allahım aman
Ne aman bilir ne zaman
Üstümüzde çayır çemen
Bitmeden bir dem sürelim
Umut Yakar