Pages: 1
Kuzey Işıkları Hakkında En Eski Kayıtlar Kadim Çin Metinlerinde Ortaya Çıktı By: Asrevya Date: 07 Ocak 2023, 23:09:57
Kuzey Işıkları Hakkında En Eski Kayıtlar Kadim Çin Metinlerinde Ortaya Çıktı
Kuzey Işıkları hakkında belgelenmiş en eski kayıtlar bulundu. Kadim Çin metinlerinde bu ünlü doğa olayı "beş renkli ışık" olarak tasvir ediliyor.
Tarihi milattan önce 10. yüzyıla dayanan kadim Çin metinlerinde ışıklar, "beş renkli ışık" olarak tasvir ediliyor. Metinlerin Kral Zhāo döneminin sonlarına doğru kaydedildiği düşünülüyor. Zhāo saltanat döneminin kesin tarih aralığı bilinmemekle beraber, araştırmaya göre, kayda alınan tarihin milattan önce 977 ya da 957 yıllarında olduğu tahmin ediliyor.
Işıkları işaret eden bu ayrıntılar milattan önce bambu şeritlerine kaydedilmiş. Bambu Yıllıkları olarak adlandırılan bu metinler üzerindeki çalışmalar aynı zamanda o dönemde gerçekleşen durum ve olaylara da ışık tutuyor. Her ne kadar Bambu Yıllıkları bilim insanları tarafından yıllardır biliniyor olsa da, yıllığın üzerindeki bazı detaylı çalışmalar, Kuzey Işıklarının tarihteki kayıtlarına yenisini ekledi. Nagoya Üniversitesi, Space-Earth Environmental Research enstitüsünde öğretim üyeliği yapan Hisashi Hayakawa da konu üzerinde çalışan bilim insanlarından biri.
Kanada'dan bağımsız araştırmacı Marinus Anthony van der Sluijs ve Hayawaka'nın raporuna göre, "beş renkli ışık" ifadesinin jeomanyetik bir fırtına olma olasılığı da mevcut. NASA'ya göre jeomanyetik fırtınalar, güneşteki patlamalar sonucu ya da elektrik yüklü devasa balonların uzayda hızla hareket etmesi sonucu meydana geliyor.
Dünya'nın manyetosferi güneşin enerji yüklü parçacıklarından gezegeni koruyor fakat bazen bu parçacıklar katmanı geçerek jeomanyetik fırtına olarak bilinen manyetik tedirginliğe neden oluyor. Bu fırtınalar sonucu ortaya renkli ve güzel ışıklar ortaya çıkıyor. Oksijen yeşil ve kırmızı olarak parlarken, nitrojen mavi ve mor ışığa neden oluyor.
Kuzey Işıkları Dünya'nın Değişen Manyetik Kutbuna Oranla Yıllar İçinde Farklılık Göstermeye Başladı
Günümüzde Kuzey Işıkları, kuzey enlemlerinde; güney ışıkları da güney enlemlerinde oluyor. Fakat milattan önce 10. yüzyılda, Dünya'nın kuzey manyetik kutbu Avrasya'ya doğru uzanıyordu ki bu Çin'in merkezine günümüzde olduğundan 15 derece daha yakındı.
Araştırmacılara göre orta enlemlerde görülen ışıklar eğer yeterince parlak olursa birkaç farklı renkle görünebilirler ki bu durum bu olayın "beş renkli ışık" olarak adlandırılmasını açıklıyor. Hayakawa'nın ifadelerine göreyse 1847 yılının ekim ayında parlak ve renkli ışıklar Birleşik Krallık'ta da görülmüştü. Hayakawa bu durumu "kuzey ışığı adayı" olarak adlandırıyor. Çünkü tam bir ışık olduğuna dair araştırmacıların elinde yeterli kanıt bulunmuyor. Hayakawa ve çalışma arkadaşları tarafından yayımlanan The Astrophysical Journal Letters çalışmasına göre en eski kuzey ışığı adayı gök olayı, Asurlu gök bilimciler tarafından kaydedilen çivi yazılarında bulunmuştu.
Diğer yandan yıllıkların bilim insanlarının ellerine geçmesi uzun zaman almıştı. Bambu Yıllıkları'na ait orijinal kayıp metinler milattan sonra 3. yüzyılda tekrar bulunmuş ve sonra tekrar kaybolmuştu. 16. yüzyılda metinler üzerinde yapılan çalışmalarda ise beş renkli ışık yerine çeviride kuyruklu yıldız (comet) kullanılmıştı.
Ayşenur Ütnü
Kaynak: Live Science
Kuzey Işıkları Hakkında En Eski Kayıtlar Kadim Çin Metinlerinde Ortaya Çıktı
Kuzey Işıkları hakkında belgelenmiş en eski kayıtlar bulundu. Kadim Çin metinlerinde bu ünlü doğa olayı "beş renkli ışık" olarak tasvir ediliyor.
Tarihi milattan önce 10. yüzyıla dayanan kadim Çin metinlerinde ışıklar, "beş renkli ışık" olarak tasvir ediliyor. Metinlerin Kral Zhāo döneminin sonlarına doğru kaydedildiği düşünülüyor. Zhāo saltanat döneminin kesin tarih aralığı bilinmemekle beraber, araştırmaya göre, kayda alınan tarihin milattan önce 977 ya da 957 yıllarında olduğu tahmin ediliyor.
Işıkları işaret eden bu ayrıntılar milattan önce bambu şeritlerine kaydedilmiş. Bambu Yıllıkları olarak adlandırılan bu metinler üzerindeki çalışmalar aynı zamanda o dönemde gerçekleşen durum ve olaylara da ışık tutuyor. Her ne kadar Bambu Yıllıkları bilim insanları tarafından yıllardır biliniyor olsa da, yıllığın üzerindeki bazı detaylı çalışmalar, Kuzey Işıklarının tarihteki kayıtlarına yenisini ekledi. Nagoya Üniversitesi, Space-Earth Environmental Research enstitüsünde öğretim üyeliği yapan Hisashi Hayakawa da konu üzerinde çalışan bilim insanlarından biri.
Kanada'dan bağımsız araştırmacı Marinus Anthony van der Sluijs ve Hayawaka'nın raporuna göre, "beş renkli ışık" ifadesinin jeomanyetik bir fırtına olma olasılığı da mevcut. NASA'ya göre jeomanyetik fırtınalar, güneşteki patlamalar sonucu ya da elektrik yüklü devasa balonların uzayda hızla hareket etmesi sonucu meydana geliyor.
Dünya'nın manyetosferi güneşin enerji yüklü parçacıklarından gezegeni koruyor fakat bazen bu parçacıklar katmanı geçerek jeomanyetik fırtına olarak bilinen manyetik tedirginliğe neden oluyor. Bu fırtınalar sonucu ortaya renkli ve güzel ışıklar ortaya çıkıyor. Oksijen yeşil ve kırmızı olarak parlarken, nitrojen mavi ve mor ışığa neden oluyor.
Kuzey Işıkları Dünya'nın Değişen Manyetik Kutbuna Oranla Yıllar İçinde Farklılık Göstermeye Başladı
Günümüzde Kuzey Işıkları, kuzey enlemlerinde; güney ışıkları da güney enlemlerinde oluyor. Fakat milattan önce 10. yüzyılda, Dünya'nın kuzey manyetik kutbu Avrasya'ya doğru uzanıyordu ki bu Çin'in merkezine günümüzde olduğundan 15 derece daha yakındı.
Araştırmacılara göre orta enlemlerde görülen ışıklar eğer yeterince parlak olursa birkaç farklı renkle görünebilirler ki bu durum bu olayın "beş renkli ışık" olarak adlandırılmasını açıklıyor. Hayakawa'nın ifadelerine göreyse 1847 yılının ekim ayında parlak ve renkli ışıklar Birleşik Krallık'ta da görülmüştü. Hayakawa bu durumu "kuzey ışığı adayı" olarak adlandırıyor. Çünkü tam bir ışık olduğuna dair araştırmacıların elinde yeterli kanıt bulunmuyor. Hayakawa ve çalışma arkadaşları tarafından yayımlanan The Astrophysical Journal Letters çalışmasına göre en eski kuzey ışığı adayı gök olayı, Asurlu gök bilimciler tarafından kaydedilen çivi yazılarında bulunmuştu.
Diğer yandan yıllıkların bilim insanlarının ellerine geçmesi uzun zaman almıştı. Bambu Yıllıkları'na ait orijinal kayıp metinler milattan sonra 3. yüzyılda tekrar bulunmuş ve sonra tekrar kaybolmuştu. 16. yüzyılda metinler üzerinde yapılan çalışmalarda ise beş renkli ışık yerine çeviride kuyruklu yıldız (comet) kullanılmıştı.
Ayşenur Ütnü
Kaynak: Live Science