Mutlak Gelir, Nispi Gelir, Sürekli Gelir Teorileri, Zamanlar Arası Optimizasyon, By: KeReM @ Date: 19 Mayıs 2021, 22:38:05
1. Mutlak Gelir Hipotezi- Keynes
Keynes, tüketim üzerine 3 varsayım yaparak tüketim modelini oluşturmuştur.
-Tüketim, harcanabilir gelirin bir fonksiyonudur ve faiz oranının tüketim üzerinde bir etkisi yoktur.
-Harcanabilir gelir düzeyi arttıkça tüketimin artacağı ancak tüketim artışının gelir artışından daha küçük olacağı kabul edilir. Buna temel psikolojik kanun denir.
-Harcanabilir gelir arttıkça gelirin tüketim için kullanılan kısmını yani ortalama tüketim eğiliminin azalacağı kabul edilir.
Keynese göre bu varsayımlar doğrultusunda gelir düzeyinin artması karşısında ortalama tüketim eğiliminin azalıp ortalama tasarruf eğiliminin artmasının ekonomiyi durgunluğa götürmesi için kamu harcamalarının sürekli artması gerekir. Buna durgunluk hipotezi denir.
Keynesin geliştirdiği tüketim modeli 1946 yılında Simon Kuznets tarafından zaman serileri analizi ile test edilmiştir. Kuznets yaptığı bu test sonucunda Keynesyen tüketim varsayımlarını kısa dönemde geçerli olduğunu ancak uzun dönemde geçerli olmadığını ortaya koymuştur. Bu durum tüketim bulmacası olarak adlandırılmaktadır.
2. Nispi Gelir Hipotezi (J. Duesenbery)
Duesenbery tarafından geliştirilen model mutlak gelir hipotezi üzerine inşa edilmiştir. Mutlak gelir hipotezinden farkları;
-Bireylerin tüketim kararları birbirinden bağımsız değildir. Her bireyin tüketim düzeyi içinde bulunduğu grubun nispi gelir düzeyine bağlıdır. Grubun nispi gelir düzeyi değişmediği müddetçe tüketimin değişmediği kabul edilir.
-Kısa dönemde gelir düzeyindeki değişmeler karşısında bireyin tüketimi cari gelire göre değil önceki dönemlerde elde ettiği en yüksek gelire bağlı olarak değişir. Cari gelir azaldığında bireyler tüketimlerini azaltmadan tasarruflarını azaltarak aynı tüketimi yapmaya çalışır. Tüketim aşağı doğru yapışkandır. Modele göre tüketimi belirleyen temel unsur nispi gelir düzeyi ve geçmişte elde edilen en yüksek gelir düzeyidir.
3. Zamanlar Arası Optimizasyon Modeli (L. Fisher)
Fisher tarafından geliştirilen modelde iki dönem yaşayan ve bu iki dönemde gelir elde eden bir bireyin faydasının maksimum etmek için iki dönemde tüketim kararlarının nasıl aldığı analiz edilir.
Modele göre zamanlar arası bütçe doğrusu ile zamanlar arası farksızlık eğrisinin teğet olduğu noktada 2 dönem yaşayan birey en yüksek faydayı elde edecek şekilde iki dönem için tüketim bileşimini belirlemiştir. Modele göre cari tüketim düzeyi cari gelir düzeyine ve gelecekte elde edilen gelirin bugünkü değerine bağlı olarak belirlenir.
4. Yaşam Boyu Gelir Hipotezi (F. Modiglioni)
Modiglioni tarafından geliştirilen modelin çıkış noktası optimizasyon modelidir. Varsayımları;
-Modele göre tüketiciler çalıştıkları dönemde çalışmadıkları döneme göre daha yüksek gelir elde ederler.
-Çalıştıkları dönemde yüksek gelir elde eden bireyler tasarruf yaparak çalışmadıkları dönemde (emekliliklerinde) tüketimin geliri aşan kısmını tasarruflarıyla finanse ederler.
-Bireyler elde ettikleri geliri yaşamları boyunca tüketime yaymalarına tüketim düzleştirmesi denir.
-Modelde uzun dönemde gelir artışına bağlı olarak servet düzeyinin artması tüketimi arttıran unsurdur.
-Modele göre tüketimi belirleyen temel unsur bireylerin yaşam boyu elde etmeyi düşündüğü gelir düzeyidir.
5. Sürekli Gelir Hipotezi (M. Friedman)
Modelin çıkış noktası optimizasyon modelidir. Varsayımları;
-Friedmana göre gelir, sürekli gelir ve geçici gelir toplamından oluşmaktadır. Sürekli gelir bireyin sahip olduğu beşeri ve beşeri olmayan servet ile her yıl elde etmeyi düşündüğü ortalama gelire eşittir. Geçici gelir, cari gelirde meydana gelen beklenmeyen değişmeleri ifade eder.
-Friedmana göre tüketim sürekli tüketim ve geçici tüketimden oluşur. Modelde Bireylerin tüketim düzleştirmesi yaptıkları varsayılır.
-Modele göre iktisadi dalgalanmalar nedeniyle geçici gelirde meydana gelen artış ve azalışlar uzun dönemde birbirini telafi eder ve uzun dönemde geçici gelir ve geçici tüketim 0 değerini alır.
-Modele göre tüketimi belirleyen unsur sürekli gelirdir.
6. Rassal Yürüyüş Modeli
Rasyonel beklentiler varsayımının geçerli olduğu durumda, ekonomide beklenmedik bir gelişme olmadığı müddetçe bireylerin tüketim düzeyi değişmeyecektir.
Tüketimi değiştirecek şokların ne zaman ortaya çıkacağı önceden bilinemeyeceği için gelecekteki tüketim hakkında tahminde bulunmak doğru olmayacaktır. Bu doğrultuda tüketimin önceden öngörülemeyeceği ve raslantısal olarak değişmesi söz konusudur.