Milli Gelir Hesaplama Yöntemleri ve Kavramları; GSMH, GSYİH Nasıl Hesaplanır? By: KeReM @ Date: 19 Mayıs 2021, 22:35:25
GSYİH ve GSMH
GSYİH, bir ülkede 1 yıl içinde üretilen mal ve hizmetler cari fiyatlar cinsinden (piyasa fiyatı) parasal değerleri toplamıdır. GSMH, bir ülkenin sahip olduğu üretim faktörlerinin bir yıl içerisinde ürettiği nihai mal ve hizmetlerinin cari fiyatlar cinsinden parasal değeri toplamıdır.
GSMH= GSYİH + Net Faktör Geliri
Net Faktör Geliri: Bir ülkenin sahip olduğu üretim faktörlerinin yurtdışı gelirlerinden yabancıların yurt içinde elde ettikleri gelirlerinin çıkarılmasıyla bulunan büyüklüktür.
NFG Pozitif ise GSMH> GSYİH, Negatif ise GSMH< GSYİH
Reel GSYİH ve RGSMH
Bir ekonomide nihai anlamda üretilen mal ve hizmetlerinin bir başlangıç yılı ya da baz yılı fiyatlarıyla dikkate alınarak hesaplanan büyüklüklerdir. Bu büyüklüklerin hesaplanmasındaki amaç ülkenin gelir büyüklüklerinin enflasyon arındırılmasıdır.
GSYİH Dahil Edilen Unsurlar
-Nihai mal ve hizmetler dikkate alınır.
-Hesaplanan mal ve hizmetler o yıl içerisinde üretilmiş olmalıdır.
-Üretilen mal ve hizmetler piyasada alış satışa konu olmalıdır.
GSYİH Dahil Edilmeyen Unsurlar
-Ara mal, yarı mamül, ham maddeler dahil edilmezler.
-İkinci el mallar. O yılın GSYİH dahil edilmezler.
-Tamamıyla finansal nitelikli işlemlerdir.
-Tahvil, senet, bono
-Ev kadınlarının yaptığı işler
-Transfer ve faiz ödemeleri
-Kayıt dışı ekonomi
GSYİHnın Hesaplanması
1-Harcama Yönünden
GSYİH= C+I+G+ (X-M)
C (Tüketim): Mal ve hizmetlere yapılan harcamalardır. Tüketim harcamaları tüketicilerin mal ve hizmetlere yaptığı harcamaları ifade eder. Tüketicilerin yeni konut alımı için yaptığı harcamalar yatırım harcaması olarak kabul edilir ve tüketim harcamalarında yer almaz.
I (Yatırım): Firmaların sabit sermaye stoklarına yaptığı ilavelerle stoklara yaptığı ilaveler ve tüketicilerin yeni konut alımı için yaptığı harcamalar yatırım harcaması olarak adlandırılır.
G (Kamu Harcamaları): Devletin mal ve hizmet üretimini gerçekleştirebilmek için yaptığı harcamalara kamu harcamaları denir. Devletin yaptığı karşılıksız ödemeler ( transfer ve faiz ödemeleri) kamu harcamaları içerisinde yer almaz.
X (İhracat): Bir ülkenin diğer ülkelere sattığı mal ve hizmetleri ifade eder.
M (İthalat): Bir ülkenin diğer ülkeden aldığı mal ve hizmetleri ifade eder.
X-M= Net ihracat negatif ise ithalat büyüktür. Pozitifse ihracat daha fazladır.
2. Üretim ya da Kayma Değer Yönünden GSYİH
Bir ekonomide farklı sektörlerin ürettikleri mal ve hizmetlerin parasal değerlerinin toplanması ya da bir üretim sürecinin her aşamasında yaratılan katma değerlerinin toplanmasıyla elde edilir.
3. Gelir Yönünden GSYİH
Bir ekonomide elde edilen üretim faktörleri gelirlerinin toplamıyla ifade esilen GSYİH değeridir.
GSYİH: Ücret + faiz + Rant+ Kar+ Amortisman + Dolaylı Vergiler
Milli Gelir Kavramları
-GSMH: GSYİH +NFG
-Safi Milli Gelir: GSMH Amortisman ( Ekonominin net üretim gücünü gösterir.)
-Milli Gelir: Net Milli Hasıla Dolaylı Vergiler
-Kişisel Gelir: Milli Gelir Dağıtılmamış Kurum Karları- Sosyal Güvenlik Ödemeleri- Kurumlar Vergisi+ transferler+ faiz getirisi+ kar payları
-Harcanabilir Gelir: Kişisel Gelir- Dolaysız Vergiler
Ekonomik Büyüme
Bir ekonomide üretilen mal ve hizmet miktarında meydana gelen artışlara ekonomik büyüme denir.
RGSTYİHt-RGSYİHt-1/RGSYİHt-1 . 100
70 Kuralı: Bir ekonominin yıllık belirli bir büyüme hızı ile kaç yıl sonra iki katı büyüyeceğini hesaplayan kuraldır.
Enflasyon ve Enflasyon Oranlarının Ölçülmesi
Enflasyon: Fiyatlar genel düzeyinde görülen sürekli artışlara enflasyon denir.
Deflasyon: Ekonomide fiyatlar genel düzeyinde görülen sürekli düşüşlere deflasyon denir.
Dezenflasyon: Enflasyon oranındaki artış hızının azalmasına dezenflasyon denir.
Sürünen Enflasyon: Enflasyon oranının %2 ve %8 arasındadır.
Dörtnala Enflasyon: Enflasyon Oranı %20 ve %80 arasındadır.
Hiper Enflasyon: %150 ve üzeri
Talep Enflasyonu: Toplam talebin toplam arzdan daha fazla olduğu durumda karşılaşılan enflasyondur.
Maliyet Enflasyonu: Girdi fiyatlarındaki artışlar sonucunda ortaya çıkan enflasyonu ifade eder.
Enflasyon Oranı: Pt-Pt-1/Pt-1 . 100
GSYİH Deflatörü
Ülke sınırları içerisinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin dikkate alınacağı enflasyon ölçüm yöntemidir. (Ekonomide ölçülen malların hepsine göre enflasyon ölçülür.)
GSYİH Deflatörü= Nomanal GSYİH/Reel GSYİH .100
İşsizlik ve İşsizlik Oranı
Kurumsal olmayan sivil nüfus: Bir ülkede hastane, hapishane, kışla dışında kalan ve 15 yaşın üzerinde olan nüfusa kurumsal olmayan sivil nüfus ya da sivil nüfus denir.
-Çalışanlar
-İşsizler
-İş gücünde olmayanlar
İşgücü: Çalışanlar+ işsizler
İşsizlik oranı= İşsizler/iş gücü . 100
İş gücüne katılım Haddi= İşgücü/ Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus
İstihdam Haddi: Çalışanlar/ Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus
GSYİH Açığı
Potansiyel (Doğal GSYİH): Bir ekonominin tam istihtam düzeyindeki GSYİH ifade eder.
Fiili (Reel GSYİH): Bir ekonominin gerçekte gerçekleştirdiği GSYİHyı ifade eder.
Doğal İşsizlik: Bir ekonominin tam istihdam düzeyinde ortaya çıkan friksiyonel ve yapısal işsizlik toplamına eşit olan işsizlik oranıdır.
Döviz Kuru
Bir birim yabancı paranın yerli para cinsinden değerine döviz kuru ya da nominal döviz kuru denir.
Dolaysız Kotasyon-> 1$=2,92 TL
Dolaylı Kotasyon -> 1 TL = 0,35
Nominal döviz kurunun yükselmesi yerli paranın değer kaybetmesini gösterirken, döviz kurunun düşmesi yerli paranın değer kazandığını gösterir. Nominal kurun yükselmesi yerli paranın değer kaybetmesine neden olurken bu ithalatı azaltıp ihracatın artmasına neden olur.
Reel döviz kuru iki ülke arasındaki enflasyon oranları dikkate alınarak hesaplanan kurdur. Reel döviz kurunun yükselmesi yerli paranın değer kaybettiğini ifade ederken reel döviz kurunun düşmesi, yerli paranın değer kazandığını gösterir.
Tek Fiyat Kanunu: Ulaşım masraflarının ve ticaret engellerinin olmadığı varsayımı altında. Yurtiçi ve yurtdışı fiyatlarının zamanla bir birine eşitlenmesidir. Tek fiyat kanunun geçerli olduğu durumda reel döviz kuru 1e eşittir. Tek fiyat kanunu geçerliyken 1 birim ulusal paranın yurtiçi ve yurtdışındaki satın alma güçleri eşit olacaktır.
Akım ve Stok Değişken
-Akım Değişken: Değeri belli bir zaman aralığında ölçülebilen değişkenlere akım değişken denir;Gelir, GSYİH, GSMH, faiz, ihracat, ithalat
-Stok Değişken: Değeri zamanın belli bir anında ölçülebilen değişkene stok değişken denir.